Konserwatywna Społeczność Żydowska w Polsce

levi

"Midwar szeker – tirchak", "Oddalisz sprawę kłamliwą" (Szemot 23:7)

Uwaga - Tora nie powiedziała "nie kłam", nie powiedziała nawet "zabronione jest kłamać". Tora powiedziała: "oddalisz" – uciekaj, nie przebywaj w jej otoczeniu, unikaj kontaktu ze słowem "kłamstwo" - pisze rabin Boaz Pash.

Nie jest to łatwe, żyjemy bowiem w świecie Olam HaZe (w Tym Świecie), Olam HaSzeker (Świecie Kłamstwa). Jak uczy nas Gemara:

Odnosi się to do ludzi, którzy są uprzywilejowani w tym świecie, ale będą lekko tylko docenieni w przyszłym świecie. Jak było w przypadku Rabina Josefa, syn Rabina Jehoszuy b. Levi, który zachorował I zapadł w trans. Kiedy wyzdrowiał, jego ojciec zapytał go-co, widziałeś? .

-Widziałem świat odwrócony do góry nogami- odpowiedział- Wyższa klasa społeczna była tą niższą, a niższa była tą wyższą.
-Mój synu- zauważył- zobaczyłeś jasny świat, ( w którym ludzie zajmują pozycje, na które zasłużyli).

Będąc przy temacie prawdy i kłamstwa, wspomnieć należy o postaci wielkiego człowieka, poszukującego czystej, niezmąconej prawdy w naszym świecie kłamstw i fałszu.

Oczywiście nie znalazł on tego, czego szukał, i zamknął się ostatecznie, zmęczony I rozczarowany, w przez siebie zbudowanym wiezieniu, w swoim pokoju, na wiele lat. Rabi Menachem Mendel Morgensztern, słynny Rebe z Kocka ( znany jako Kocker Rebe) urodzony w nie-chasydzkiej rodzinie w Goraju (blisko Lublina, miejsce znane jako siedziba słynnych Rabinów, oraz ze względu na innego sławnego Żyda pochowanego w tych stronach- Berka Joselewicza ). Był on studentem Reb Bunima z Przysuchy, I po jego śmierci zainspirował on swoimi naukami wielu Chasydów, głownie tych szukających czystej prawdy. Kocker Rebe stall się bardzo znany jako zjadliwy i pragmatyczny filozof, a nawet bardziej znany jako autor powiedzeń cechujących się ostrym dowcipem. Wydawał się posiadać bardzo niewiele cierpliwości dla fałszywej pobożności i głupoty.
Pewnego razu odwiedził Rabina jeden chasyd i obdarował go podarunkiem- posrebrzanym świecznikiem. Kocker Rebe odesłał go z powrotem krzycząc tak głośno, że chasyd uciekał przerażony. Rebe wyjaśnił później, że posrebrzany świecznik charakteryzuje się dwoma właściwościami, których nie znosi najbardziej: fałszem i arogancją...( zwykły metal pokryty jest srebrem i udaje coś, czym nie jest).

Nauczał on: „podrobić i udawać można wszystko, z wyjątkiem prawdy, ponieważ podrobiona i udawana nie jest więcej prawdą.

Skąd to pochodzi? Nieskończone poszukiwanie prawdy? Może przykład pokaże nam Midrasz:

Łaskawość i wierność spotkają się z sobą, ucałują się sprawiedliwość i pokój. (12) Wierność z ziemi wyrośnie, a sprawiedliwość wychyli się z nieba. (Tehilim 85:11-12)

Rabin Simeon powiedział: “Kiedy Najwyższy, niech będzie On błogosławiony, miał zamiar stworzyć pierwszego człowieka anioły podzieliły się na dwie grupy; część z nich powiedziała- ‘Niech będzie utworzony’- druga grupa powiedziała natomiast – ‘Nie pozwól na to by został on stworzony, jak napisane jest: „Łaskawość i wierność spotkają się z sobą, ucałują się sprawiedliwość i pokój.” (Tehilim 85:11). Miłosierdzie powiedziało: ‘Niech będzie on utworzony, ponieważ on właśnie dokona miłosiernych działań’. Prawda powiedziała: ‘Niech nie będzie on utworzony, jako że jest on pełen fałszu. Łaskawość powiedziała: „Niech będzie utworzony, ponieważ obdarzy on świat dobrodziejstwami. Pokój powiedział: ‘Niech nie będzie stworzony, jako że jest on pełen kłótni i wojen. Co zrobił Najświętszy, niech będzie On wychwalony? Wziął on Prawdę i rzucił nią o ziemię. Anioły powiedziały wtedy: ‘Panie Wszechświata, dlaczego przekląłeś Prawdę? Niech Prawda podniesie się z ziemi, jak jest napisane- „Prawda zrodzi się z ziemi”’.

Może to właśnie jest powód, dla którego tak mocno szukamy nieosiągalnej prawdy.

Czy możemy naprawdę tam dotrzeć, tam gdzie możliwe jest trzymać czystą prawdę w swoich rękach? Nie wiem. Jednak prawdopodobnie nie, niestety.

Rabbi Menachem Mendel zwykł nauczać: Tora powiedziała – “Lo teszakru isz baamito”, “nie będziecie kłamać, nie będziecie oszukiwać jeden drugiego” (Wajikra 19:11) – nie możesz oszukać Boga. Nie możesz oszukiwać innych ludzi. Oszukiwać możesz jedynie siebie...

Kocker Rebe powiedział też: nie ma problemu z kłamstwem, które wydaje się być kłamstwem. Nie ma także problemu z prawdą, która zdaje się być prawdą. Problem dotyczy kłamstwa, które udaje prawdę. Naszym zadaniem jest oczyszczać prawdę, przedstawiać ją taką, jaka jest, w niezmienionej formie.

Raw Kuk wyjaśnia, dlaczego Tora wybiera sformułowanie „wyciągnąć, wyrzucić”, kiedy mowa jest o kłamstwie. Mówi on: Natura kłamstwa jest jak rak, im mniej uwagi zwracasz na swoją chorobę, im mniej interesujesz się jej przebiegiem, tym bardziej rozprzestrzenia się zabierając coraz to nowe rejony. Jedynym wyjściem jest ograniczenie jej. Nie istnieje kłamstwo, w którym nie ma choć ziarnka prawdy. Kłamstwo samo w sobie by nie przetrwało. Jedyną drogą unicestwienia kłamstwa jest pozbawienie go elementu prawdy, nie będzie wówczas mogło egzystować pozostawione samo sobie. Tora zaleca więc wyciągnąć i wyrzucić element prawdy z kłamstwa, nie pozwalając mu tym samym rozprzestrzeniać się.

Większość Chasydzkich rabinów, jeśli nie wszyscy, nie zgadza się z determinizmem Kockera. Na przykład, zobaczmy jak Rabi Mendel z Kosowa interpretował ten pasuk. Powiedział: „midwar szeker tirchak”. Tora nie może powiedzieć „ nie kłam!” Ponieważ nie ma ani całkowitej prawdy, ani całkowitego kłamstwa. Pytanie brzmi, jak daleko jesteś od kłamstwa i jak blisko prawdy. Tora nakazuje nam zatem „ postaraj się być tak możliwie blisko prawdy, jak daleko jesteś od kłamstwa”. Dotarcie do prawdy całkowitej jest dla człowieka niemożliwością.

Z pewnością Rabi z Kocka nie zgodziłby się z taką interpretacją. Poszukiwał on czystej prawdy.

„Lo tonu isz et amito” (wajikra 25:17) „nie będziecie wyrządzać krzywdy jeden drugiemu!”. W języku Hebrajskim słowo „amito” oznacza „jego przyjaciel” ( Amit Szelo). Słowo to jednak może mieć inne znaczenie- „jego prawda” (Met Szelo). Kocker wyjaśnia tutaj, ze Tora nakazuje ci nie wyrządzać własnej prawdy.

Miszna mówi: „Rabi Jose powiedział: niech wszystkie twoje czyny będą ze względu, z myślą o Niebie, wszystko co robisz, nawet jeśli zajmujesz się swoimi własnymi potrzebami psychicznymi, działaj z myślą o Niebie, aby zadowalać swojego Stwórcę.” Rabin z Kocka dodał – nawet to, co robisz „leszem szama’im” ( z myślą o Niebie) powinno to być „leszem szma’im”.

Miłego, pełnego szczęścia szabatu.

Rabin Boaz Pash

Tłumaczyła Daniela Malec

ze strony jewish.org.pl

Mosze

Przy rozważaniach na temat prawdy myślę, że warto przytoczyć przynajmniej kilka cytatów z TaNaCh:

Tehilim 111: 10) Początkiem mądrości jest bojaźń HaSzem; wszyscy, którzy ją okazują, są PRAWDZIWIE mądrzy. Chwała jego trwa na wieki.

Bemidbar 12:7) Lecz nie tak jest ze sługą moim, Moszem. W całym moim domu jest on wiernym. (8 ) Z ust do ust przemawiam do niego, i jasno, a nie w zagadkach. I PRAWDZIWĄ postać HaSzem ogląda on. Dlaczego więc ośmieliliście się wypowiadać się przeciwko słudze memu, Moszemu?

Dewarim 4: 5) Patrzcie! Nauczyłem was ustaw i praw, jak mi rozkazał HaSzem, mój Bóg, abyście tak postępowali w ziemi, do której wchodzicie, aby ją wziąć w posiadanie. (6) Przestrzegajcie ich więc i spełniajcie je, gdyż one są mądrością waszą i roztropnością waszą w oczach ludów, które usłyszawszy o wszystkich tych ustawach, powiedzą: ZAPRAWDĘ, mądry i roztropny jest ten wielki naród. (7) Bo któryż wielki naród ma bogów tak bliskich, jak bliski jest nam HaSzem, nasz Bóg, ilekroć go wzywamy. (8 ) I któryż wielki naród ma ustawy i prawa tak sprawiedliwe, jak cała ta Tora, którą wam dziś nadaję. (9) Tylko strzeż się i pilnuj swojej duszy, abyś nie zapomniał tych rzeczy, które widziały twoje oczy, i aby nie odstąpiły od twego serca po wszystkie dni twojego życia, ale opowiadaj o nich swoim synom i synom swoich synów

I Melachim 18: 36) ... prorok Elijahu przystąpił i rzekł: HaSzem, Boże Awrahama, Jicchaka i Jisraela! Niech się dziś okaże, że Ty jesteś Bogiem w Jisraelu, a ja twoim sługą i że według twego słowa uczyniłem to wszystko. (37) Odezwij się, HaSzem, odpowiedz mi, a niech ten lud pozna, że Ty, HaSzem, jesteś Bogiem PRAWDZIWYM i że Ty odmienisz ich serca. (38 ) Wtedy spadł ogień HaSzem i strawił ofiarę całopalną i drwa, i kamienie, i ziemię, a wodę, która była w rowie, wysuszył. (39) Gdy to cały lud zobaczył, padł na twarz, mówiąc: HaSzem jest Bogiem, HaSzem jest Bogiem!

Nechemja 9: 13) Potem zstąpiłeś na górę Synaj i rozmawiałeś z nimi z niebios, i dałeś im prawe ustawy, nauki PRAWDZIWE, dobre przepisy i przykazania. (14) Ogłosiłeś im swój święty szabat, nadałeś im przykazania, przepisy i naukę przez Moszego, swego sługę.

Tehilim 19: 8 ) TORA HaSzem jest doskonała, pokrzepia duszę, Świadectwo HaSzem jest wierne, uczy prostaczka mądrości. (9) Rozkazy HaSzem są słuszne, rozweselają serce, Przykazanie HaSzem jest jasne, oświeca oczy. (10) Bojaźń HaSzem jest czysta, ostoi się na zawsze, Wyroki HaSzem są PRAWDZIWE, a zarazem sprawiedliwe. (11) Są bardziej pożądane niż złoto, nawet najszczersze, I słodsze niż miód, nawet najwyborniejszy. (12) Również twój sługa oświecił się nimi, Wielka jest nagroda dla tych, którzy ich strzegą.

Jirmija 10: 10) Ale HaSzem jest PRAWDZIWYM Bogiem.