Konserwatywna Społeczność Żydowska w Polsce

Miriam

Rosh Hodesh, czyli dzien Nowego Ksiezyca, czy moze lepiej 'odnowionego ksiezyca' to swieto wypadajace raz w miesiacu, a swietowanie go nakazane jest w Torze.

Byl to czas bardzo wazny w okresie Swiatyni, gdyz od dokladnego wyznaczenia czasu nowego miesiaca zalezalo czy bedzie sie obchodzilo nakazane Swieta w okreslonym czasie. A obchody Swiat zwiazane byly z odpowiednimi ofiarami jakie nalezalo w zlozyc w stosownym czasie.

Obchody Rosh Hodesh byly w starozytnosci bardzo rozpowszechnione, totez zwalczajacy Judaizm Antioch Epifanes zakazal: przestrzegania Shabbatu, czytania i studiowania Tory, obrzezania i wlasnie obchodzenia Rosh Hodesh.

Rosh Hodesh jest wiec w pewien sposob zwiazany ze swietowaniem zwyciestwa Machabeuszy pozwalajacego w pelni przestrzegac zasad Judaizmu i wiaze sie z poprzednim tematem Chanuka 5772.

Obserwacja zachowania ksiezyca doprowadzila do stwierdzenia, ze 'Ksiezyc jest jak Zyd' - w cyklu miesiaca ksiezycowego zanika, by odrodzic sie i dojsc do pelni, jak Zydzi, tepieni i przesladowani - po kazdym okresie nieszczesc wracali do rozkwitu...

Zydowski kalendarz oparty jest na kalendarzu ksiezycowym.
Jednak dwa wazne Swieta, jakimi sa Pesach i Rosh HaShana, powinny wypadac w okreslonej porze roku - Pesach na wiosne, zas Rosh HaShana w porze jesiennych zbiorow.

Poniewaz miesiac ksiezycowy ma 29 lub 30 dni, dokladnie 1 miesiac liczy 29 dni, 12 godzin 44 minuty i 3 1/3 sekundy, w cyklu rocznym kalendarz ksiezycowy daje przez 12 miesiecy tylko 354 1/3 dnia, podczas gdy kalendarz sloneczny daje przez 12 miesiecy 365 1/4 dni.

Powstala stad potrzeba 'poprawiania' kalendarza ksiezycowego o dni 'stracone' aby Pesach zawsze wypadal wiosna zas Rosh HaShana jesienia. Dlatego kalendarz Zydowski w cyklu 19 lat (od czasow po-Swiatyni) dodaje tzw 'Trzynasty miesiac', zawsze jest to Adar II (Adar Sheni), w latach cyklu 19 lat: 3, 6, 8, 11, 14, 17 i 19. (W roku biezacym 5772 - 2011/12 bedziemy miec tylko 1 Adar...)
Podczas 19 lat bowiem kalendarz ksiezycowy 'traci' az 209 dni w stosunku do slonecznego.
Ten proces powoduje ze w istocie kalendarz Zydowski jest oparty na systemie ksiezycowo/slonecznym.

Obiegajac Ziemie raz na 29 i 1/2 dnia Ksiezyc staje pomiedzy Sloncem i Ziemia (aczkolwiek nie w jednej plaszczyznie gdyz w takim przypadku mowimy o zacmieniu Slonca...), w tym czasie staje sie dla nas niewidoczny, po czym 'odnawia sie' i zaczyna 'rosnac'.
Ten moment jest nazywany wlasnie Nowym Ksiezycem i oznajmia nam, ze zaczal sie nowy miesiac ksiezycowy.

W czasach biblijnych i wczesno-talmudycznych nie opierano daty na obliczeniach astronomicznych lecz na obserwacji, obserwatorzy przybywali do Jerozolimy, a czlonkowie Sanhedrynu oczekiwali ich swiadectwa, po czym oglaszany byl Nowy Miesiac i wypowiadana nazwa kolejnego Zydowskiego miesiaca.

Do Zydow zyjacych w diasporze wysylano informacje swietlna z Gory Oliwnej, powtarzana na kolejnych coraz dalszych wzniesieniach, az dotarla do odbiorcow. Poniewaz jednak Samarytanie, ktorzy nie zgadzali sie z zydowskimi obliczeniami, probowali wprowadzic zamet i wysylali falszywe sygnaly z Gory Garizim, system sygnalow swietlnych zamieniono na system poslancow zawiadamiajacych ustnie.

Powodowalo to opoznienia i niepewnosc, i z tego powodu w diasporze wazne Swieta - pierwszy i ostatni dzien - obchodzono nie jednego, a przez dwa dni, aby zabezpieczyc sie przed zbezczeszczeniem dnia swiatecznego. Stad swietuje sie do dzis w diasporze dwa pierwsze dni oraz siodmy i osmy dzien Pesach jako Yom Tov, dwa dni Szawuot, dwa pierwsze dni oraz osmy i dziewiaty Sukkot.

Jedyne Zydowskie swieto zaczynajace sie dokladnie w Rosh Hodesh to Rosh HaShanah, z powodu niepewnosci nawet w Izraelu to Swieto obchodzi sie przez dwa dni. Drugi dzien Swiat zwany jest Yom Tov Sheni.
Logicznie wydawaloby sie wiec, ze i tak wazne swieto jak Yom Kippur powinno byc obchodzone przez dwa dni, jednak wymagania tego Swieta - glownie zas scisly dobowy post - spowodowaly, ze uznano jeden dzien za wystarczajacy, ponad 50 godzin postu byloby niebezpieczne dla zycia...

Wspolczesnie Judaizm Reformowany porzucil swietowanie dodatkowego dnia w diasporze, stwierdzajac ze mamy dokladne obserwacje astronomiczne, pozwalajace wyznaczyc czas dokladnie, jednak Judaizm Ortodoksyjny i Konserwatywny zachowal zwyczaj z przeszlosci.

Aczkolwiek obchody Rosh Hodesh nie sa juz tak swiateczne jak w starozytnosci, choc Rosh Hodesh NAKAZANY JEST Z TORY! (Bemidbar 28:11-15).

W czasach Swiatyni skladane byly specjalne ofiary na Mussaf w tym dniu, identyczne w liczbie i rodzaju ze skladanymi na Pesach czy Szawuot. W czasach po-Swiatyni zostaly ustalone na te dni specjalne modlitwy mussaf.

Rosh Hodesh cechowal sie specjalnymi swiatecznymi obchodami - serwowano tez swiateczny posilek rodzinny, zakladano swiateczna odziez, mozna przeczytac o zwyczajach szczegolowo w I Samuela 20:18-42.
Byl to dzien radosny, zakazany byl post, a jesli wypadl pogrzeb - ceremonia byla skracana, zas mowy pogrzebowej w ogole nie wyglaszano...
Jednakze praca nie byla zabroniona.
Aczkolwiek zwyczajowo - jako nagroda za to iz Zydowki generalnie odmowily oddania swej bizuterii na zlotego cielca - kobiety nie pracuja w Rosh Hodesh.

Z czasem waga Rosh Hodesh malala, pozostal zwyczaj zapalenia swiecy w tym dniu, zarowno w domu jak i w synagodze, w Shabat poprzedzjacy Rosh Hodesh w synagodze oglaszany jest ten fakt, wyglaszana jest specjalna modlitwa na nowy miesiac: Birkat HaHodesh, oznajmiana jest data wydarzenia, jak i nazwa nowego miesiaca zaczynajacego sie wraz z Rosh Hodesh.
Rosh Hodesh jest jedno lub dwudniowy, jesli mamy dwa dni Rosh Hodesh, automatycznie pierwszy staje sie ostatnim dniem poprzedniego miesiaca, zas drugi - pierwszym dniem nowego miesiaca w Kalendrzu Zydowskim.
W roku 5772 podczas Chanuki bedziemy miec dwudniowy Rosh Hodesh, pierwszy w dniu 30 Kislew (poniedzialek, 26 grudnia 2011) i drugi w dniu 1 Tevet (wtorek 27 grudnia 2011).

Wspolczesnie trwa proba 'odrodzenia' liturgii i swietowania Rosh Hodesh w ruchach kobiet zydowskich.

Miriam

Szczegolowo opisala to Arlene Agus w artykule 'This Month is for You: Observing Rosh Hodesh as A Women's Holiday' ('Ten Miesiac jest dla Ciebie: Swietowanie Rosh Hodesh jako Swieta Kobiecego').

W 1970 roku grupa kobieca poszukujaca liturgicznej formuly odpowiedniej dla religijnosci kobiet odkryla z lekka zapomniane przez stulecia powiazania Rosh Hodesh z biologicznym zyciem kobiety (pamietajmy ze regularna 'miesiaczka' liczy 29 dni, ze kobieta Zydowska po krwawieniu 'oczyszcza sie' rytualnie w mykwie przed ponownym podjeciem wspolzycia malzenskiego, ktore wypada w czasie plodnym i skutkowac winno poczeciem zycia. A informacje te znalezc mozna nie we wspolczesnych poradnikach dla mlodych panieniek, a juz w sredniowiecznym zrodle Or Zaruah. Zrodla rabiniczne stwierdzaly, ze kobieta dbajaca o rytualna czystosc ogniska domowego, pilnujaca zanurzenia w mykwie na czas - nagrodzona bedzie w Swiecie Ktory Nadejdzie przywroceniem pierwotnej rownosci mezczyznie, bez stania sie identyczna z nim. Zrodla kabalistyczne stwierdzaja ze Ksiezyc, ktory pierwotnie byl rowny Sloncu [patrz stwierdzenie 'stworzyl HaShem dwa wielkie ciala niebieskie...'] w czasach mesjanskich powroci do pierwotnego rozmiaru, tak i kobieta, pomyslana przez Stworce rowna mezczyznie - powroci do oryginalnego znaczenia i rownosci zamierzonej dla rodzaju ludzkiego przez B-ga).

Przez ponad 40 od tego czasu lat kobiece grupy Zydowskie w Izraelu, USA, Kanadzie, Australii i Anglii wypracowaly rytual i zwyczaje na Rosh Hodesh. Zarowno ortodoksyjne jak i Konserwatywne Zydowki znajduja tak ujscie dla pragnien uczestniczenia w liturgii, a brak stricte halachicznych ceremonii umozliwia to nawet w Ortodoksji. Nic nie stoi na przeszkodzie aby zaprzyjaznione Zydowki Reformowane dolaczyly do obchodow Laughing

Ruch ten rozwija sie z powodzeniem zwlaszcza na uczelniach, gdzie czesto przychodza takze studenci i dolaczaja w obchodach do swych dziewczat ;o)

Poniewaz brak halachicznych zakazow i nakazow, mozna wciaz wprowadzac elementy najbardziej odpowiadajace danej grupie.
Ponizej - przyklad celebracji:

Poniewaz cykl ksiezycowy zwiazany jest z cyklem kobiecego ciala, w obchodach wazne sa woda, kula i kolo, oznaczajace oczyszczenie i odrodzenie mozliwosci reprodukcyjnych w mykwie (woda), ksztalt Ksiezyca (kula) i cykl zycia - bez poczatku i konca (kolo).

Odpowiednie na poczestunek sa produkty zawierajace nasiona (zrodlo zycia, zarodek nastepnej rosliny), jajka na twardo w zupie (jajko - symbol nowego zycia, zawieszone w cieczy...), orzechy.

Grupa zbiera sie, ubrana w Shabbatowe odzienie lub swiateczne stroje odlozone specjalnie na Rosh Hodesh.
Wiele grup zaczyna spotkanie od dania cedaki.
Zapalana jest 1 swieca plonaca 24 godziny.
Czesto na poczatku czytany jest poemat 'Stworz mnie na nowo' Hillela Zeitlina, filozofa i poety religijnego, zameczonego w Gettcie Warszawskim, gdzie znajdziemy m.in. wersy:

Wspanialy i Swiety Ojcze ludzkosci
Tys stworzyl ten swiat, Twe dziecko, i moment
Gdybys kiedykolwiek w jednej chwili cofnal
Milosny dar stworzenia
- Wszystko staloby sie nicoscia...

... Ty stwarzasz wszystko od nowa
Ojcze, prosze, stworz mnie, Twe dziecko, na nowo.
Tchnij we mnie Twego ducha
Bym mogl rozpoczac nowe zycie.

(nie wiem, w jakim jezyku oryginalnie tworzyl Hillel Zeitlin, wielu Zydow polskich nie znalo jezyka polskiego, prawdopodobnie tworzyl w Jidysz lub po Hebrajsku... W kazdym razie ja mam dostep do wersji angielskiej, wiec jest to moj przeklad przekladu, watpie by autor pisal po angielsku w latach 40 tragicznego XX stulecia...).

Nastepnie na spotkaniu omawiane jest np. Swieto jakie wypada w danym miesiacu, studiuje sie Prawo dotyczace obchodow swiatecznych, lub upamietnia sie jakis nowsze historyczne wydarzenie czy Jorzeit Medrca, albo czlonka grupy itp. wypadajacy w rozpoczetym miesiacu.

Jako ze studium Tory jest sercem Judaizmu - mozna tez studiowac wybrane fragmenty Tory i Talmudu zwiazane z danym miesiacem, Swietem, czy wg innego schematu przyjetego przez grupe.

Niektore grupy czytaja fragmenty z Kiddush Levanah, czy wersety biblijne zwiazane z ksiezycem (a mamy ich w Tanakh az 50...) po ktorych nastepuje blogoslawienstwo nad kielichem wina.

Po czym przystepuje sie do ucztowania, jak na Rosh HaShanah i na Rosh Hodesh przygotowuje sie dwie okragle chaly, lub bulki. Czasem tez sa to rogaliki, jak polksiezyc. Wszystko wiaze sie w ten sposob z ksztaltami Ksiezyca.
Aby spokojnie odmowic Szehechejanu - na stole znajduje sie jakis nowy, dawno nie jedzony owoc.
Serwuje sie zupe z jajkami gotowanymi w srodku, np. szczawiowa ;o) czy barszcz, bialy lub czerwony, ale w sumie mozna przyrzadzic kazda zupe jaka jest odpowiednia do jajek na twardo, tu nie ma zadnych zasad, nakazow czy zakazow, a tradycja jest wlasnie budowana, wiec moze byc budowana i przez nas.
Odpowiednie tez jest ciasto orzechowe, tarta jableczna czy orzechowa, kromki chleba z ziarnami, a w sumie cokolwiek co uznalibyscie za symboliczne dla zycia, odrodzenia i ksztaltu Ksiezyca. (I bede bardzo wdzieczna jak zechcecie podzielic sie ze mna swoimi pomyslami w tej mierze Laughing

).

Podczas ucztowania mozemy robic przerwy na spiew wersow Zemirot czy Hallelu, ma to byc czas radosci i zjednoczenia.

Podobnie jak podczas Pesachowego Sederu, kiedy to unosi sie Kielich Miriam z woda i wyglasza mowe na temat wybranej postaci kobiecej z Tory - moze ktoras z pan przygotowac wyklad o wybranej kobiecie, po czym poprowadzic dyskusje. Mozliwosci sa naprawde tysiace i poki ceremonial nie skostnial - mozemy miec wklad w historie, przynajmniej naszych lokalnych spolecznosci - wymyslajac stosowne rytualy.

Glowne Swieta, zdominowane przez mezczyzn i nieco skostniale w liturgii wydawaly sie byc niedostepne dla kobiet.
Poszukujac odpowiednich dla kobiet rytualow, grupa aktywistek znalazla takie mozliwosci w odnowieniu celebracji Rosh Hodesh. Mozemy do tej idei dolaczyc i w Polsce!

Oryginalnie Rosh Hodesh zwiazany byl z zapalaniem pochodni jakimi dawano znaki ze wzniesien, by informacja o nowym miesiacu dotarla do Zydow w diasporze.
Znalazlam ciekawa propozycje na swietowanie Rosh Hodesh podczas Chanuki.

Jesli bedzie snieg, a my dysponujemy dostepem do ogrodu lub mozemy zdobyc zgode wladz na uroczystosc np. w parku miejskim - najpierw przygotowujemy sobie odpowiednia do dnia Chanuki (plus szamasz!) ilosc pochodni. Sa wprawdzie gotowe do kupienia, ale... trzeba by byc pewnym ze nie zawieraja np. tluszczu niekoszernych zwierzat... a to moze byc trudne do udowodnienia...
Zreszta z przygotowywaniem mozemy miec tez zabawe sluzaca wzmocnieniu wiezi rodzinnych czy przyjacielskich, warto podjac taki trud.

Otoz 6+1 lub 7+1 (zaleznie czy chcemy swietowac pierwszy czy drugi Rosh Hodesh podczas Chanuki 5772 - 2011) kijkow, galazek czy patykow - owijamy kazdy pojedynczo i scisle, na wierzcholku w bawelniana gaze, nastepnie zanurzamy na 15 - 20 minut w garnku z oliwa.
Po tym wyjmujemy i zostawiamy by olej zastygl.
W dniu wybranym na swietowanie, a wiec albo wieczorem w niedziele 25 XII albo w poniedziale wieczorem 26 XII - najpierw budujemy (moze byc za dnia) - ze sniegu podluzne 'wzgorze', umieszczamy w sniegu rzedem nasze pochodnie pamietajac, zeby szamasz stal wyzej i albo posrodku, albo po prawej stronie konstrukcji.
Polewamy calosc woda i po chwili wyjmujemy szamasz, zeby nie przymarzl, musimy go uzyc do zapalenia innych pochodni, wlozymy go na miejsce dopiero jak spelni swoja sluzebna role.
Najlepiej jesli kazda pochodnie zapali inna osoba, a poniewaz bylaby to w tym dniu nasza 'chanukija' - po zapaleniu szamesza odmawiamy najpierw dwa blogoslawienstwa chanukowe, po zapaleniu wszystkich pochodni i ustawieniu na miejscu szamasza - zmawiamy Hanerot Halalu, spiewamy Maoz Tzur, a potem... mozemy rzucac sie sniezkami, albo zrobic na sniegu orla ;o))
(Poniewaz byloby to publiczne zapalenie swiatel chanukowych - rowniez w domu zapalamy pozniej nasze swieczki i zmawiamy blogoslwienstwa!).

Pamietajmy zeby nie ustawiac konstrukcji zbyt blisko domu ani nie pod drzewami, z powodu BHP przeciwpozarowego.

Jesli pechowo w grudniu 2011 nie bedzie sniegu - mozna zrobic konstrukcje z piasku czy ziemi, jesli macie taka ochote.

Jesli uczestnikow zapalania swiatel byloby wiecej niz ilosc potrzebnych pochodni - mozna zrobic dwie 'chanukije', albo - kilka osob trzyma w rekach pochodnie jakie sa ponad niezbedna ilosc, to nawet byloby bardzo dobre rozwiazanie, w nocy mielibysmy zapewnione swiatlo i zachowalibysmy w pelni zasade, ze swiatla chanukowe nie moga byc uzytkowane... Ale jesli jest nas akurat tyle co ilosc wymaganych swiatel - nie martwmy sie, mamy przeciez wsrod innych nasz szamasz i przyjmijmy, ze to on nam swieci zebysmy widzieli w mroku, a reszta swiatel - oglasza cud i wprowadza swiatlosc duchowa.

A potem - solidna porcja goracych latkes w domu na rozgrzanie! Trzeba by wiec mase ziemniaczana przygotowac zawczasu, a po zapalaniu swiatel tylko usmazyc ;o)
Moze to byc dzien inauguracji nowej kobiecej grupy Zydowskiej, ktora pozniej bedzie zbierac sie w kazdy kolejny Rosh Hodesh!
Nic tak nie laczy, jak wspolna aktywnosc i ucztowanie!

Napiszcie prosze jakie macie inne pomysly, rodosc dzielona w dziwny sposob sie... pomnaza... zaiste dziwna matematyka, czyz nie??

Miriam

W swietle tego, co przeczytacie ponizej, musi dziwic nas, a nawet martwic, ze swietowanie Rosh Chodesh kolejnych miesiecy stracilo dzis na znaczeniu.

Mozemy znalezc zrodla mowiace, iz Roshei Chodesh (Nowe Ksiezyce zaczynajace kolejne miesiace w lunarnym Kalendarzu Zydowskim) oryginalnie porownywane byly do Swiat czy Shabbatow.

UVEJOM SIMCHATEJCHEM, UVEMOADEJCHEM, UVERASZEJ CHODSZEJCHEM
(W dniu twej radosci, i w twoje Swieta, i w twe Nowe Ksiezyce), Bemidbar 10:10

VEHAJA MIDEJ-CHODESZ BEHADSZO UMEDEJ SZABAT B'SZATO JAWO KOL-BASAR LEHISZTACHAWOT LEFANEJ AMAR AD---J
(I tak bedzie, ze w kazdy Nowy Ksiezyc, i w kazdy Szabat, wszycy ludzie przyjda unizyc sie przede Mna, rzecze HaShem), Jeshaja 66:23
Pesikta, Shabbat i Rosh Chodesh 1

Rosh Chodesz jest wspominany i w Torze, i w Prorokach, i w Pismach:
Bemidbar 10:10, Jeshaja 66:23, Divre Hajamim (Ksiega Kronik) II, 2:3

Chazal w Shavuot 10a idzie jeszcze dalej stwierdzajac, ze Rosh Chodesz jest sam w sobie Swietem.

Pesikta wspominana na poczatku podaje, ze Rosh Chodesz jest rowny Swietom i Shabbatom.

Rowniez halacha wskazuje wage Rosh Chodesz.

- Mishna Berura: 'Ten kto wyda pieniadze na swietowanie Rosh Chodesz jest godzien pochwaly'

- Pesikta uczy, iz przychod jaki ktos uzyska w roku od Rosh HaShanah jest zatwierdzany wedlug kwot wydawanych dla uswietnienia Shabbatow, Swiat i Roshei Chodesh.

- Mishna, Traktat Rosh HaShanah 1:4 podaje opis, jak w czasach Swiatyni ci, ktorzy spostrzegli Nowy Ksiezyc byli zwolnieni z micwy i mogli przekroczyc zakazy Shabbatu, jak podrozowanie, by mogli przybyc do Jerozolimy i zaswiadczyc przed Sanhedrynem, tak ze Sad mogl oglosic Rosh Chodesz i nowy miesiac, aby ofiary na ten dzien mogly byc przyniesione do Swiatyni.

Moze najwiekszym wyrazem wagi Rosh Chodesz sa slowa Rasziego w jego pierwszym komentarzu Tory:
'Rav Jicchak powiedzial: (B-g) moglby zaczac Tore nie inaczej jak slowami: >>Ten miesiac jest dla ciebie [poczatkiem miesiecy]<< - przykazaniem uswiecania Nowego Ksiezyca.'

Skad takie wielkie znaczenie Rosh Chodesz?

Otoz nakaz liczenia czasu wedlug zmieniajacego sie Ksiezyca otrzymal od B-ga Moshe Rabenu jako pierwsze przykazanie dla Izraela jako Narodu!

Przy tym - z przestrzeganiem tegoz nakazu i swietowaniem Rosh Chodesz zwiazana jest niezwykla obietnica HaShem: gdy beda ukarane Narody - i Izrael bedzie cierpiec sprawiedliwa kare, jednak NIGDY NIE BEDZIE UNICESTWIONY!

Wniosek taki wyprowadzony jest haftary do paraszy Bo (w ktorej B-g nakazuje skropic odrzwia krwia baranka, a plaga smierci pierworodnych nie dotknie Zydow - Shemot 12:13). W haftarze do tej paraszy (Jirmijah 46:27-28 ) Prorok Jeremiasz oglasza Zydom, ze Egipt ulegnie Babilonii, a Nebuchadnezar zniszczy kraj i pokona faraona. I tu Prorok dodaje, ze B-g zawsze zgladzi przesladowcow Zydow, dziekolwiek w przyszlosci znajda sie oni na wygnaniu. Pada tu wazne zapewnienie, ze podczas kary na przesladowcow sami Zydzi tez ucierpia sprawiedliwa kare, jednak nigdy nie zostana zniszczeni calkowicie.

To w paraszy Bo czytamy jak Mojzesz dostal wzmiankowane powyzej pierwsze przykazanie dla Narodu o przestrzeganiu Nowego Ksiezyca.

Z obu tekstow, paraszy Bo i haftary do niej, wysnuwany jest wniosek, iz obietnica ta dotyczy Zydow przestrzegajacych nakazu, ponadto dzieki tym fragmentom porownuje sie Zydow do Ksiezyca w jego zdolnosci odradzania sie.

Blogoslawiac Rosh Chodesz wyglaszamy sentencje: 'DAVID MELECH ISRAEL CHAJ VEKAJAM (Dawid, Krol Izraela, zyje i trwa).

Sentencja ta ma zwiazek z czasami gdy Zydom zabraniano przestrzegania tej micwy i uswiecania Nowego Ksiezyca. Medrcy obchodzili zakaz wysylajac do miasta Ein Tav kwalifikowanych sedziow, ktorzy odbierali zeznania wiarygodnych swiadkow o pojawieniu sie ksiezyca w nowiu. Tajny sad uswiecal nowy miesiac i informowal Sanhedryn tajnym kodem 'Dawid Krol Izraela zyje i trwa!'

Slowa te wybrane zostaly celowo, mogl to przeciez byc jakikolwiek inny sekretny kod...
Rabbi Jehudah Nasi, przywodca Narodu w tym czasie, chcial tak zaszczepic ludziom nadzieje, sugerujac ze Krolestwo Dawida, jak Ksiezyc - jest zawsze obecne, choc czasowo ukryte przed wzrokiem.

Tak samo jest z narodem Zydowskim, choc czasowo ogarniety mrokami wygnania - zawsze jednak powraca do rozkwitu.

----------------------------------------------------------------------

By zrozumiec szczegolne znaczenie Bozego nakazu - stosowania kalendarza lunarnego, w odroznieniu do znanych wtedy ludow, ktore wszystkie mialy kalendarze solarne, nalezy pamietac, ze narody wyznajace politeizm w Sloncu i innych cialach niebieskich, stale widocznych na firmamencie, upatrywaly swe bostwa lub ich wyobrazenia.

Stad Slonce, gwiazdy i planety oznaczaja narody ktore wyginely, niezdolne do odradzania sie. Bezpowrotnie minely potegi Babilonu i Asyrii, Medii i Grecji. Upadl Rzym. Upadlo Imperium Napoleona i carow Rosji, i na naszych oczach upadl faszyzm i komunizm.

'Slabszy', mniejszy i tylko odbijajacy sloneczne swiatlo Ksiezyc ma ta niezwykla zdolnosc, ze spostrzegany jest w swych zmiennych fazach i choc czasowo niewidoczny - zawsze wraca do pelni. I tak Ksiezyc stal sie wizerunkiem Zydow, ktorzy maja jak on ciagle odmieniac sie, osobiscie - wznoszac sie na coraz wyzsze szczeble rozwoju duchowego, i jako Narod, odnawiajacy sie - jak zapowiedzieli Prorocy - po latach ucisku i przesladowan, zgodnie z obietnica HaShem, iz On NIGDY nie wytraci definitywnie Swego Ludu.

'Odwieczny Jedyny Zydow nie klamie'(Shmuel I, 15:29)

Ta wyjatkowosc Zydow ukazuje ostatnie zdanie haftary do paraszy Bo
'Bede cie karcil sprawiedliwie, lecz nigdy nie zniszcze cie calkowicie'
( Jirmijah 46:28 )
I obietnica ta jest laczona z nakazem z paraszy - uswiecaniem Nowego Ksiezyca.

W starozytnosci Rosh Chodesz zajmowal znaczaca pozycje w zyciu publicznym i prywatnym.

Gdy tylko Przewodniczacy Wiekiego Bet Din oglaszal 'Uswiecone!', obecni wykrzykiwali radosnie 'Uswiecone! Uswiecone!' (Mishnah Rosh HaShanah 3:1).
W Swiatyni skladano nakazane ofiary, przy akompaniamencie trab i spiewie Levitow, jak w Shabbaty i Swieta.
Swietowano tez w domach, ucztujac - jak mozemy przeczytac juz w I Samuela 20:5, gdzie jest mowa o Jonatanie i Dawidzie.

Po zburzeniu Swiatyni swiateczna natura Rosh Chodesz zmalala do takiego stopnia, ze dzis trudno odroznic ten dzien od innych, zwyklych dni tygodnia.

Szulchan Aruch uczy, iz 'jest to micwa uswietnic Rosh Chodesz ucztowaniem.'

Chozeh z Lublina uwazal iz Szulchan Aruch chcial w ten sposob zaznaczyc wage micwy.

Niemniej obecnie nieliczni podejmuja taki wysilek prywatnie, a publiczne ceremonie ograniczaja sie do kilku dodatkow w modlitwie, jak ta do Ya'aleh Veyavo, recytacja Hallelu, czytanie Tory i Mussaf.
Mozna z zalem stwierdzic, iz znaczenie Rosh Chodesz zniklo z serc Narodu Zydowskiego.

Podobnie - sledzac prace naukowe - z trudem znajdziemy przyklady, jedynie dwie sa poswiecone w calosci problemowi miesiecy i kalendarza Zydowskiego, B'nei Yissachar i Pri Caddik.

Dostrzegl ten brak Zvi Rytzman i opracowal ciekawa pozycje 'The Wisdom in the Hebrew Months' wydana w 2009 roku, z ktorej obficie korzystam piszac te slowa Laughing

DLACZEGO POWINNISMY WROCIC DO SWIETOWANIA ROSH CHODESZ?

'Sefer Chassidim' (261) naucza:
'Kochaj micwy, ktore sa jak mes mitzvah (micwa dotyczaca zmarlego, ktory nie mial krewnych gotowych go pochowac. Okazac dobroc zmarlemu, ktory nie moze sie nam w zaden sposob odwdzieczyc, to micwa wielkiej wagi).
Gdy widzisz porzucona micwe, lub czesc Tory ktorej inni nie studiuja, [powinienes ja wykonac, lub studiowac wlasnie ta czesc tekstu]. Jesli widzisz np. ludzi studiujacych Porzadek Moed i Nashim, ty studiuj Kodashim. Jesli ludzie niechetnie studiuja rozdzial z Moed Kattan, mowiacy o stracie (zwlaszcza stracie zwiazanej ze smiercia), ty powinienes go studiowac, a bedziesz wielce wynagrodzony, jako ze te fragmenty sa podobne do mes mitzvah'

Coz, wyglada na to, ze mamy dobra okazje, Rosh Chodesz i zrozumienie nauki o wadze kalendarza lunarnego najwyrazniej sa wlasnie mes mitzvah naszych czasow...

Warto przywrocic znaczenie Rosh Chodesz w naszym zyciu!
Spogladamy w przyszlosc oczekujac dnia odbudowania Swiatyni, gdzie bedziemy mogli celebrowac Rosh Chodesz w tak wspanialy jak dawniej sposob - obysmy doczekali, rychlo za dni naszych!

Juz teraz, czekajacych na spelnienie tej zapowiedzi, Rosh Chodesz moze podniesc nas na duchu, odswiezyc, zaszczepiajac nowa energie w nasza sluzbe HaShem - gdy wznowimy przestrzeganie tej micwy!

Chiddushei HaRim podaje, ze przykazanie o Rosh Chodesz mowi: 'Ten miesiac jest dla ciebie poczatkiem miesiecy' (Szemot 12:2)
Dlaczego uzyte sa slowa '...dla ciebie...'?
Poniewaz HaShem daje kazdemu Zydowi potencjal odnowienia sluzby B-gu.
'To jest w naszych rekach, w naszej mocy' pisze Rim. 'Jesli tylko dostrzezemy mozliwosc jaka mamy [w Rosh Chodesz], zapragniemy nie zmarnowac nawet jednej sekundy z tego dnia.'

Potrzebujemy do tego nieco wiedzy, ktora mam nadzieje znajdujemy na tym Forum, jak i w innych miejscach i ksiazkach ktore sa dostepne. I mozemy juz w ta Chanuke 5772 rozpoczac od Rosh Chodesz Tevet, wypadajacy podczas Swieta!
-------------------------------------------------------------------
Roznica miedzy powszechnie dzis stosowanym kalendarzem solarnym, a Zydowskim kalendarzem lunarnym lezy w tym, co autoryzuje ten ostatni.

Kazdy na swiecie moze obserwowac sobie Ksiezyc i jego zmiany, miliony ludzi moga dostrzec kiedy jest on w nowiu, a jednak TO NIE CZYNI ROSH CHODESZ!!!

Tylko Wielki Bet Din wysluchujacy relacji swiadkow uswieca dzien jako Rosh Chodesz i oglasza, ze zaczal sie nowy miesiac Zydowski!

Jak widac Zydowski Kalendarz zalezy wiec od Zydowskiego Sadu, a nie po prostu od pojawienia sie Ksiezyca w nowiu.

ALE PRZECIEZ... NIE MA SANHEDRYNU.... OOOOPS, I CO TERAZ???

Nie, nie obawiajmy sie, Medrcy zadbali zawczasu o nas!
Zyjemy wedlug kalendarza USTALONEGO PRZEZ ZYDOWSKI SAD!

Aktualny Kalendarz Zydowski zostal sformulowany ponad 16 stuleci temu, przez ostatni Wielki Bet Din pod wodza Hillela II w roku 4119 (359 rok ery wspolnej).

Hillel II rozumial i dostrzegal, ze spustoszenia spowodowane wygnaniem predzej lub pozniej uniemozliwia utrzymanie Sadu przyjmujacego swiadkow i tym samym ustanawianie nowego miesiaca wg dotychczasowych zasad.

Dlatego wraz z towarzyszami obliczyl i uswiecil nasz ksiezycowy kalendarz, wyznaczajac Rosh Chodesz, miesiace, Swieta na przyszle stulecia!
To wedlug tego kalendarza, wyznaczonego prawnie przez Najwyzszy Sad zydowski, zyjemy i swietujemy po dzis dzien!

Pozostaje nam wiec w wyznaczone dni Rosh Chodesz przywrocic nakazana w Torze swiatecznosc tego dnia.

Najblizsza okazje mamy podczas zblizajacej sie Chanuki 5772, wprawdzie Rosh Chodesz zaczynajacy miesiac Kislev, w ktorym Chanuka sie zaczyna, juz minal, jednak mamy podczas Chanuki do dyspozycji Rosh Chodesz miesiaca Tevet i szanse podjecia zapomnianej przez innych micwy, ktorej z milosci do HaShem mozemy probowac przywrocic swietnosc i swietosc!

cdn.

Miriam

Tur Shulchan Aruch wyjasnia, ze kazdy z miesiecy Zydowskiego Kalendarza lunarnego symbolizuje jedno z Dwunastu Pokolen Izraela.

Z kolei mistyczne opracowanie Sefer Jacirah wiaze kazdy z miesiecy z kombinacja Tetragrammatonu, niewymawialnego Swietego Czteroliterowego Imienia B-ga: Jud-He-Waw-He.

Zajmiemy sie kolejno obu powiazaniami.

Chanuka wypada na styku miesiecy Kislev i Tevet.
Zgodnie z porzadkiem obozowania na pustyni po wyjsciu z Egiptu, z czwartym miesiacem Kislew wiaze sie Pokolenie Binjamina (B'nei Issachar, Maamarei Chodesz Tishrei 1:2), a z miesiacem Tevet - pokolenie Dana.

W B'nei Issachar Maamarei Chodesh Kislev-Tevet 14:2 mozemy przeczytac:
'Zauwaz, ze kara [w czasach Pierwszej Swiatyni, gdy Jerozolima byla oblezona, co doprowadzilo do jej zburzenia] rozpoczela sie w tym miesiacu, co z pewnoscia nie bylo bez przyczyny. Wydaje sie, ze wydarzylo sie to, poniewaz [Tevet] odpowiada pokoleniu Dana, ktore pierwsze zaczelo zwracac sie do bozkow, a konkretnie do rzezby Michah, co jest znane.'

Dlaczego czwarty miesiac Kislew wiaze sie z Pokoleniem Binjamina, ktory byl, jakby nie bylo, dwunastym synem Jaakowa?

Jaakow, blogoslawiac synow przed swa smiercia, uczynil to wg kolejnosci ich narodzin: Ruben, Szimon, Levi, Juda, Issachar itd.
Mosze, blogoslawiac Pokolenia zmienil ten porzadek, Ruben, jako pierworodny pozostal pierwszy, jednak zaraz po nim Mosze wymienia Jude, Leviego, Binjamina i Josefa (Devarim 33).

DLACZEGO?

Rabbi Samson Rafael Hirsz tlumaczy, ze to na ziemi przydzielonej Pokoleniu Binjamina miala stanac Swiatynia. To wyroznienie zapowiadane ma byc faktem, ze JAKO JEDYNY z synow Jaakowa Binjamin urodzil sie w Ziemi Izraela, tylko on nie przylozyl reki do sprzedania Josefa przez braci, on tez opiekowal sie ojcem w jego starosci.
Z powodu tych trzech zaslug jego Pokoleniu przypadlo goscic Swiatynie na swym terenie.
W tlumaczeniu takim widzimy dwie trudnosci - dlaczego Binjamin mialby byc wyrozniony za trzy w/w cnoty, z ktorych na dwie nie mial wplywu, nie wyplywaly one z jego wolnej woli, jako ze nie mial osobiscie wplywu na miejsce urodzenia, a w chwili sprzedazy Josefa po prostu nie byl fizycznie obecny wsrod braci...?

Raszi wyjasnial wyroznienie Binjamina w inny sposob:

Mosze umiescil Binjamina zaraz po Levim, gdyz WIEDZIAL, ze na jego ziemi stanie Swiatynia, w ktorej beda sluzyc potomkowie Leviego.
Josef - choc starszy - jest blogoslawiony zaraz po nim, w jego ziemi, konkretnie w Szilo, stacjonowac mial Miszkan, Namiot Spotkania.
Mimo ze Miszkan zaistnial pierwszy, wyprzedzajac Pierwsza Swiatynie o 425 lat, a Josef urodzil sie przed Binjaminem, Mosze blogoslawi najpierw mlodszego syna Rivki.

Raszi wyjasnia to faktem iz Swiatynia byla bardziej ukochana niz Miszkan w Szilo.

Istotne jest tu slowo 'ukochana'.
Musimy pamietac tu, ze Binjamin mial dwa inne imiona - matka nadala mu w chwili urodzenia go, co dla niej stala sie powodem jej smierci, imie Ben Oni (Syn Mego Cierpienia). Jednak ojciec zmienil mu imie na znane nam Binjamin (Bereszit 35:18 ).

Jego drugie dodatkowe imie to Yedid HaShem (Ukochany Boga).
Talmud uznaje, ze Swiatynia zostala zbudowana na ziemi przydzielonej 'Yedid' - jako odnoszacej sie do Pokolenia Binjamina wedlug Blogoslawienstwa Moszego: 'Oby Ukochany HaShem (Yedid HaShem) zamieszkiwal bezpiecznie' (Devarim 33:12).

Gdy zrozumiemy, dlaczego Binjamin jest nazywany Ukochanym HaShem, jak i inne wyzej podane informacje o nim - zrozumiemy tez zwiazek miedzy Binjaminem i miesiacem Kislew, w ktorym 25-go zaczyna sie rokrocznie Chanuka...

cdn.

Miriam

Poblogoslawiwszy Pokolenie Rubena, Mosze Rabejnu daje pierwszenstwo trzem Pokolenion scisle powiazanym ze Swiatynia (w jego czasie - w postaci Beit HaMikdasz - Namiotu Spotkania).
Czesc tej przenosnej Swiatyni po wejsciu do Ziemi Izraela byla umieszczona na terenie Binjamina, reszta zas - w pasmie ziemi wcinajacym sie w terytorium Binjamina lecz nalezacej do Judy. (Zevachim 53 b).
Oba Pokolenia mialy trzeciego partnera - Rod Lewiego, jako ze Lewici i Kaplani pelnili swieta posluge w Namiocie i pozniej Swiatyni.

Targum Onkelos podkresla ten zwiazek miedzy Binjaminem i Lewim w Blogoslawienstwie Jaakowa:
'Binjamin - w jego ziemi zamieszka Boska Obecnosc i w jego dziedzictwie stanie Swiatynia, [w ktorej] Kaplani beda skladac rankiem i popoludniu Ofiarowania, a pozostalosc miesa beda odkladac na wieczor.' (Bereszit 49:27).

Dlaczego wlasnie te trzy Pokolenia - Binjamin, Juda i Lewi - zostaly wybrane, by byc partnerami w Swiatyni?
Jaka cecha charakteryzuja sie oni, ktora nagrodzona zostala tak majestatycznym wyborem?

Otoz Lewi, Binjamin i Juda posiadali niezwykla cnote MESIRUT NEFESH (bezinteresowne oddanie, az do wyboru oddania wlasnego zycia dla uswiecenia Imienia B-ga).

Jak wiemy, Jaakow blogoslawiac synow - jednoczesnie upomnial Lewiego i Szimona za przelew krwi w Szechem. Uznal on ten akt za nieodpowiedni, a jednak wlasnie wtedy obaj bracia okazali z nieprawdopodobna moca 'mesirut nefesh' dla obrony honoru i swietosci ich zniewolonej siostry - Diny!
Potomkowie Lewiego odziedziczyli ta jego gorliwosc.

Gdy Mosze po zejsciu z Gory Synaj zastal Zydow wielbiacych zlotego cielca, zawolal: 'Kto z HaShem - do mnie!' (Szemot 32:26).
Pokolenie Lewiego natychmiast wystapilo i wykonalo rozkaz Moszego zabicia wszystkich, ktorzy przylozyli reke do balwochwalstwa (Szemot 32:27). A byl to rozdzierajacy serca rozkaz, wsrod winowajcow znajdowali sie bliscy i przyjaciele... I w tym Lewici okazali najwyzszej jakosci mesirut nefesh.
Blogoslawiac czterdziesci lat pozniej Pokolenie Lewiego, Mosze wspomnial ich czyn i oddanie jakie okazali HaShem (Devarim 33:9).
Lewita Pinchas przeniosl gorliwosc w nastepne pokolenia, zabijajac naczelnika z Pokolenia Szimona gdy ten dokonal niemoralnego, zakazanego czynu. HaShem odpowiadajac na zapal Pinchasa zakonczyl trapiaca Zydow plage, a jego potomkow nagrodzil wieczystym prawem sluzby B-gu w Swiatyni (B'midbar 25:13).

Z kolei rod Binjamina (wg Rabbiego Meira - Sota 36 a- 37 b), gdy Dom Izraela dotarl do Morza Sitowia, a B-g rozkazal isc naprzod - podczas gdy inne rody debatowaly komu ma przypasc zaszczyt wejscia jako pierwszym w nurty, jako ze kazde Pokolenie pragnelo tej chwaly - Binjaminici wystapili i samurzutnie wskoczyli w wode.
Talmud uczy, iz umieszczenie Swiatyni na terenach Binjamina stanowi nagrode za tak okazana mesirut nefesh , wyciagajac taki wniosek z wersetu Devarim 33:12:

'UWEIN K'TEFAIW SZACHEN'
'[Boska Obecnosc] spoczywa pomiedzy ramionami [Binjamina].'

Wzgorza Jerozolimy Talmud porownuje tu do 'ramion' a Gore Swiatynna widzi 'zagniezdzona' pomiedzy nimi.

W wypadku Judy jego cecha mesirut nefesh ukazala sie gdy przyznal sie do zlego potraktowania Tamar (Bereszit 38:1-26). Poswiecil wlasne dostojenstwo i wystawil sie na kpiny odwaznie przyznajac sie do wlasnego bledu, czym uswiecil Imie B-ze. Jako prawy czlowiek nie mogl dopuscic do skazania niewinnej kobiety tylko dla zachowania twarzy. Przyznamy, ze rzadka to cecha wsrod roznej masci dzisiejszych przywodcow...
Taka pozbawiona egoizmu postawe powtorzyl potomek Judy - Nachszon ben Amimadaw, ktory byl pierwsza osoba jaka wstapila w wody Morza Sitowia... tak ze Binjaminici jako rod wystepuja pierwsi, ale na czele ich jest Nachszon z rodu Judy...

Wydawac by sie moglo, ze mamy tu sprzecznosc - albo rod Binjamina, albo Nachszon z rodu Judy moze byc 'pierwszy' w wodzie...
Wyjasnia to Tosafot cytujac Berajte (to sa teksty z tego samego okresu co Miszna, jednak nie wlaczone do niej formalnie przez Rabbiego Jehude Nasi):
'To, co rzeczywiscie wydarzylo sie nad Morzem Sitowia jest podobne do sytuacji krola, ktory mial dwoch synow. Mlodszemu powiedzial on, by zbudzil go o swicie, a starszego poprosil by obudzil go o trzeciej godzinie dnia.
Gdy wiec mlodszy zjawil sie o swicie by zbudzic ojca, starszy zapobiegl temu, nastajac ze krol chce spac az do 3 godziny dnia...
Mlodszy syn utrzymywal iz ojciec chcial tego dnia wstac wczesniej.
Slyszac wymiane argumentow - krol obudzil sie. 'Moje dzieci' - powiedzial im - 'kazdy z was mial zamiar uszanowac mnie swoim dzialaniem, nagrodze wiec was obu!'

Podstawiajac pod postacie synow z Berajty Rod Binjamina i Rod Judy - Pierwszy otrzymal w nagrode prawo goszczenia w swej ziemi Boskiej Obecnosci, drugi zas zasluzyl na to by po wieki z jego potomstwa wywodzili sie krolowie, jak np. dynastia Dawida.

Oba Pokolenia mialy zamiar uhonorowac B-ga, choc w inny sposob - ludzie z Pokolenia Binjamina w swej gorliwosci chcieli przyspieszyc cud i rzucili sie w wody Morza Sitowia.
Ci z rodu Judy (poza Nachszonem...) postepowali jak starszy syn krola z paraboli Berajty. Uwazali, ze wola B-ga ma zadecydowac, a nie 'wymuszenie' cudu...
W istocie - wg Rabbiego Meira - niektorzy z nich zaczeli nawet ciskac kamieniami w Binjaminitow, by ich powstrzymac.
Jednak oba Pokolenia dzialaly w dobrej wierze, dla chwaly HaShem...

Rodzaj mesirut nefesh u Binjamina przekracza nature.

Netziv (Herchaw Dawar 33:12) wyjasnia, ze istnieja dwa rodzaje mesirut nefesh.

W przypadku Judy pozostaje ona w ramach natury, rod uznal ze nie nalezy polegac na cudach.

Pokolenie Binjamina uwazalo ze Chwala HaShem najpelniej ukazuje sie wlasnie w cudach. Byli wiec gotowi wstapic w Morze, wymagajac w ten sposob bezprecedensowego cudu ratujacego ich zycie...

Miriam

W Blogoslawienstwie Jaakowa Juda porownany jest do lwa, zas Binjamin do wilka.
Oba zwierzeta sa drapieznikami, jednak roznia sie - lew jest 'potezny', nie leka sie pasterza ni psa, atakuje i zdobywa, co lezy w jego naturze.
W naturze wilka natomiast jest lek przed pasterzem i innymi zwierzetami, musi przezyc, wiec niejako 'wbrew' swej najglebszej naturze poluje, pospiesznie pozera i umyka...

Talmud (Sanhedryn 74 b) uznaje, iz najwiekszym uswieceniem Imienia B-ga (Kiddush HaShem) jest uczynienie tego publicznie. Powstalo pytanie - 'ile osob powinno byc obecnych, by czyn byl >publiczny<?'
Talmud odpowiada, ze powinno byc obecnych 10 Zydow, za Vajikra 22:32 'Bede uswiecany pomiedzy Zydami'.
Stad Talmud wysnuwa wniosek, iz jesli Zyd pod grozba smierci zmuszany jest do przekroczenia Prawa, gdy nie ma przy tym 10 Zydow - POWINIEN zgrzeszyc dla ratowania zycia!
Jesli jednak jest obecnych 10 lub wiecej Zydow - ofiara przesladowan winna wybrac raczej smierc dla uswiecenia Bozego Imienia.

Skoro uswiecenie Imienia jest bardziej znaczace gdy dokonane publicznie - Rod Binjamina mial racje! Boza Chwala wzrosla dzieki cudowi pokonujacemu nature, ludzie mogli przekonac sie naocznie iz B-g panuje nad swiatem stworzonym, a prawa naturalne nie obowiazuja Go!

Skoro przekonalismy sie, ze wybitna cecha Binjamina i jego potomkow jest chec narazenia sie na niebezpieczenstwo dla chwaly HaShem - mozemy uznac a'priori, ze gdyby Binjamin BYL obecny podczas sprzedazy Josefa - stanalby w jego obronie przeciwstawiajac sie braciom, aby temu zapobiec.

Nagroda nie jest wiec z powodu przypadkowej nieobecnosci, lecz z powodu sklonnosci, posiadania cechy w swym charakterze, ktora w innych okolicznosciach mogla zapobiec grzechowi braci.
Nie zapominajmy tez, iz to B-g 'potrzebowal' Jozefa, poteznego i wplywowego na terenie Egiptu, by uratowac rod Jaakowa podczas glodu trapiacego 7 lat tereny...

Z kolei urodzenie sie w Ziemi Izraela - choc bez intencji czy 'zaslugi' wlasnej - jest samo w sobie czynnikiem wyrozniajacym. Swietosc tej Ziemi jest potezna. Tora i Talmud sa wypelnione prawami i uwagami odnoszacymi sie jedynie do tej Ziemi. To spowodowalo iz jedyny syn Jaakowa urodzony w Eretz Israel 'zasluzyl' (czy moze lepiej - 'nadawal sie'...) na goszczenie Swiatyni,, a z nia Bozej Obecnosci na swoim terytorium.

Mysle iz teraz jest dla nas bardziej jasne, dlaczego Mosze blogoslawiac Pokolenia dal pierwszenstwo Judzie, Lewiemu i Binjaminowi, wbrew kolejnosci urodzenia.
Zasluzyli oni na takie wyroznienie, gdyz posiadali ceche mesirut nefesh.
I z tego powodu Binjamin, choc byl najmlodszy, wyprzedzil nawet prawego Josefa.

Wracajac do przypowiesci z Berajty - krol rozkazal starszemu synowi zbudzic sie o 3 godzinie dnia, ktora byla dla niego zwykla pora wstawania.
To postawe tego syna prezentuje Juda i jego Pokolenie, stad zostal nagrodzony krolowaniem Izraelowi, jako ze krol musi prowadzic swoj narod w jego zwyklym, codziennym zyciu, zyciu bez cudow.

Binjamin jest jak mlodszy syn z opowiadania Berajty, ktorego ojciec poprosil o zbudzenie wczesnym switem - co bylo niezwykle. Wiernosc Binajmina zostaje wiec nagrodzona obecnoscia w jego ziemi Swiatyni.

Ta chec Binjamina by byc 'moser nefesh' zyskala mu tez tytul - imie YEDID HaSHEM = Ukochany Boga.

Talmud (Menachot 53 b) stanowi:
'Niech przyjdzie Ukochany, syn Ukochanego, i zbuduje Ukochane za jego Yedid, w porcji Yedid i tak zadoscuczyni Jedidim!'

Talmud wyjasnia iz Ukochany, syn Ukochanego to Krol Salomon, Shlomo, potomek Awrahama. Oni obaj zasluzyli na tytul Bozy Ukochany (Shlomo w II Ksiedze Samuela 12:25; Awraham w Jirmija 11:15).

Shlomo zbudowal 'YEDID', ukochana Swiatynie (Tehillim 84:2) w ziemi Binjamina - Ukochanego, i tu przynoszone byly ofiary na usmierzenie gniewu B-ga za grzechy ukochanego przez Niego Narodu.

'Yedidut' to slowo zlozone z wyrazu 'Yedid' ze slowem 'Yad' (reka).

'Yedidim' to ci, ktorzy pocieszaja jedni drugich, podajac w potrzebie pomocna dlon, nawet przekraczajac naturalna hojnosc.
A wiec - pomagaja jeden drugiemu z 'mesirut nefesh'...

Tak wlasnie postapil Awraham gdy poznal wszechobecnosc i wszechmoc HaShem - wyszedl z wlasnej ziemi, pospieszyl do Charanu i wzywal innych do wiary w Jedynego Boga. Szedl z miasta do miasta, z kraju do kraju, wszedzie rozszerzajac bezinteresownie Boza Chwale.
Nie wystarczala mu prywatnie pelniona sluzba i posluszenstwo B-gu. Gdy sam rozpoznal istnienie i wielkosc Stworcy - czul sie zobowiazany niesc to poslanie swiatu.

Caly Dom Izraela zasluzyl na tytul Yedidim za przekazanie podobnej mesirut nefesh przez pokolenia, wydajac sie na cierpienia i smierc dla uswiecenia Imienia B-ga.

Midrasz (Szemot Rabbah 42:9) uczy, ze 'psy sa najbardziej nieostrozne wsrod zwierzat, koguty sa najmniej rozwazne wsrod ptakow, a Zydzi sa najmniej ostroznym narodem.'
Co nie jest przygana, a komplementem w tym wypadku Wink

Zydzi w obliczu wyzwania: czy wybrac konwersje czy egzekucje, sa dostatecznie smiali by wybrac to drugie rozwiazanie...

Mozemy przyjac, ze Swiatynia jest nazywana Yedid, gdyz Mesirut Nefesh charakteryzuje wszystkich trzech partnerow w rozny sposob zwiazanych z nia, a Shlomo dzieli z nimi ten tytul jako potomek Judy.

Miesiac KISLEV jest najbardziej znany z cudu Chanukowego, jaki zdarzyl sie pod koniec tego miesiaca (25 Kislev).
Cud ten wydarzyl sie dzieki B-gu i szesciu zaangazowanym osobom: Matatiaszowi i jego pieciu synom, ktorzy wbrew ludzkiemu rozumieniu wiedli boj przeciwko potedze armii Syro-Grekow, jak i walke duchowa przeciw shellenizowanym Zydom, pragnacym przyjac grecka kulture i zmuszajacym do tego pozostalych Zydow.
Ta podwojna walka wygladala raczej jak samobojstwo niz rzeczywista wojna...
Lecz HaShem dostrzegl ich nadzwyczajna mesirut nefesh, gotowosc oddania zycia bez wzgledu na okolicznosci, bez egoizmu - i HaShem uzdolnil powstancow do pokonania potegi wroga zewnetrznego, odnowienia Swiatyni i przywrocenia swietej sluzby - co pomoglo pokonac wroga wewnetrznego - shellenizowanych Zydow i ich chec odejscia od Przymierza.

Skoro to Binjamin i jego Pokolenie ucielesnia ducha mesirut nefesh - to wlasnie Binjamin odpowiada duchowi miesiaca Kislev, w ktorym swietujemy cud jaki wydarzy sie w efekcie nadzwyczajnego oddania B-gu, mesirut nefesh...

CO BYLO DO UDOWODNIENIA Very Happy

, i co - mam nadzieje ten przydlugi wywod pomaga nam teraz zwiazek ten w pelni zrozumiec Wink

Pozostaje nam teraz jeszcze zapoznanie sie ze zwiazkiem miesiaca Tevet, ktorego Rosh Hodesz rokrocznie przytrafia sie podczas Chanuki - i powinnismy byc gotowi na swietowanie Chanuki 5772, z jej Rosh Hodesh Tevet i swiatecznym Shabbatem...

Miriam

MIESIAC TEVET, w ktorego poczatku wypada czesc z 8-io dniowej Chanuki nazywany jest 'trudnym miesiacem'.

W B'nei Issachar Maamarei Chodesh Kislev-Tevet 14:2 czytamy:

'Zauwaz, ze kara (chodzi o czas gdy Jerozolima byla oblezona w czasach Pierwszej Swiatyni, co doprowadzilo do jej zniszczenia) zaczela sie w TYM miesiacu, co bylo z pewnoscia zamierzone. Wyglada mi na to, ze stalo sie z tak z powodu iz [Tevet] odpowiada Pokoleniu Dana, ktore jako pierwsze zaczelo czcic bozka, mianowicie rzezbione wyobrazenie Michy, co jest wiadome.'

Z pewnoscia nie jest przypadkowe iz koncowe dni Chanuki (rozpoczynajacej sie 25 Kislew) wypadaja na poczatku miesiaca Tevet, w ktorym to juz 10 dnia Nebukadnezar Babilonczyk rozpoczal oblezenie Jerozolimy, co upamietniamy rokrocznie Postem 10 Tevet ( wypadnie on we czwartek 5 stycznia 2012 roku...) i modlitwa o odbudowanie Swiatyni.

Studiujac cechy Pokolenia Dana i poznajac ich znaczenie zrozumiemy zwiazek miedzy Danem a Chanuka i zdobedziemy zadowalajace zrozumienie dlaczego to Rosh Chodesz Tevet jest obchodzony podczas Chanuki; dostrzezemy tez jaki wplyw ma Swieto na reszte miesiaca Tevet.

Wiemy juz, ze synowie otrzymali blogoslawienstwo Jaakowa jak i Pokoleniom wywodzacym sie od jego synow blogoslawil - w innym porzadku - Mosze Rabejnu.

Powstaje pytanie, czy blogoslawienstwo ktore otrzymal od swego ojca Dan dotyczy tylko jego osobiscie, czy tez calego Pokolenia.

Jaakow blogoslawiac Dana mowil:

'Dan pomsci jego lud, Pokolenia Izraela zjednocza sie w jedno. Dan bedzie wezem ze wzgorz, zmija na sciezce, ktora kasa konskie peciny tak, ze jezdziec spada. Twojego zbawienia wygladam, o HaShem!' (Bereszit 49:16-18 )

Wedlug Rasziego i Rambana, ktorzy prawdopodobnie powtarzaja opinie Chazala, Jaakow odnosil wygloszona przepowiednie jedynie do najlepiej znanego potomka Dana - Shimshona (Samsona).

Natomiast Raszbam uwaza, ze Jaakow odnosi slowa Blogoslawienstwa - przepowiedni do calego Pokolenia Dana, zapowiadajac wydarzenia, ktore wypelnia sie w czasach kiedy to dziela Pokolenia Dana beda niezwykle wazne dla przetrwania Domu Izraela - zaczynajac od wedrowki po pustyni az do wejscia do Eretz Izrael.

Raszi wyjasnia Blogoslawienstwo nastepujaco:

'Dan pomsci swoj lud (poprzez dziela Shimshona) biorac odwet na Filistynach.
Caly Narod zjednoczy sie pod jego reka, a on (Shimshon) bedzie ich wiodl.'

Dan porownany zostal przez Jaakowa do weza, ktory atakuje jezdzca bez kontaktu bezposredniego - pokonuje go kasajac wierzchowca...
Tak samo Shimshon - zabija Filistynow nie tykajac ich fizycznie, lecz zwalajac kolumny podtrzymujace dach swiatyni Dagana gdzie Filistynczycy swietowali rocznice pojmania i oslepienia go (Shimshona). On sam ginie takze pod gruzami, jak pamietamy z Tanakh.

Wyglada na to, ze Jaakow przewidzial iz Filistynczycy uwiezia Shimshona, oslabionego przez Dalile ktora wykradla jego tajemnice i ostrzygla mu wlosy, ktorych jako Nazir zobowiazany byl nie obcinac... Z utrata wlosow Shimshon jak wiemy stracil tez swa sile. Jaakow patrzac w przyszlosc dostrzegal jak Shimshon blagac bedzie HaShem o przywrocenie mocy, tak by mogl wziac odwet na wrogach. I Jaakow modlil sie, by Shimshon - potomek Dana - zostal wysluchany.

W Talmudzie (Sotah 10 a) znajdujemy slowa, iz:
'Shimshon rzadzil Domem Izraela z taka prawoscia jak HaShem' , a przekonanie takie wyprowadzone jest ze slow 'Dan bedzie rzadzic swym ludem jak Jedyny.'

Powyzsze zdanie przywoluje tez Chazal, interpretujac slowa Jaakowa jako odnoszace sie przede wszystkim do Shimshona.

Raszbam odrzuca mozliwosc, by Blogoslawienstwo Jaakowa mialo odnosic sie jedynie do Shimshona i uwaza, ze przepowiednia dotyczy calego Pokolenia Dana.
Pokolenie Dana zawsze stanowilo tylna straz calego Obozu Izraela, zarowno podczas wedrowki po pustyni (Bamidbar 10:25), jak i pozniej gdy Jozue ben Nun przewodzil Narodowi (Jozue 6:9).

DLACZEGO Dan zostal wyrozniony i poblogoslawiony tak szczegolnymi slowami, jakich Jaakow nie wypowiada nad pozostalymi 11 synami?

DLACZEGO wlasnie to Pokolenie mialoby potrzebowac szczegolnej opieki B-ga i umocnienia?

Raszi podaje tu wyjasnienie midraszowe:
Dan bedzie sadzic swoj lud w sposob szczegolny, jako przywodca, a nie tylko sedzia.

Midrasz wyjasnia iz odnosi sie to do Krola Dawida, ktory byl przeciez potomkiem Judy... Najwidoczniej jest tu wiec jakis zwiazek miedzy Danem a Juda...

Znamy kilka cech wspolnych dla nich obu:

1. Oba Pokolenia sa potezne.
Np. Juda bez leku przeciwstawia sie wice-krolowi Egiptu (nie wiedzac jeszcze ze rozmawia z wlasnym bratem Jozefem...) grozac, ze zabije go i samego faraona.
Z kolei jesli chodzi o Pokolenie Dana, to zamieszkiwalo ono pogranicze, a ci ktorzy zyja przy granicy porownywani sa do lwow (Jalkut Shimoni 962).

2. Oba Pokolenia sa najliczniejsze posrod 12 Pokolen.
W Jeruszalmi Eruvin 5:1 (co cytuje Raszi w Bamidbar 10:25) znajdujemy stwierdzenie, iz to dlatego Pokoleniu Dana wyznaczono miejsce na koncu pochodu posuwajacych sie po pustyni Zydow, gdyz bylo ono tak niezmiernie liczne.
Radak mowi np. ze potomkowie Dana wiedli wojny gdyz mieli zbyt malo ziemi i potrzebowali wiekszego terytorium.

3. Czlonkowi obu Pokolen przodowali w budowie Miszkanu (Betzalel byl z krolewskiego rodu Judy, a Oholiaw - z Pokolenia Dana wywodzacego sie od sluzacej Bilhy (Szemot 35:30; 34).

W Ksiedze Ijoba znajdujemy slowa, iz B-g nie wyroznia szlachetnie urodzonego ponad ubogiego (Ijob 34:19). W oczach B-ga Oholiaw byl rowny arystokracie Betzalelowi i razem z nim byl budowniczym Miszkanu.

Co ciekawe, zwiazek Pokolenia Dana z budowa ziemskiego 'mieszkania' Boskiej Obecnosci nie zakonczyl sie na Namiocie Spotkania. Krol Shlomo wybral na budowniczego Pierwszej Swiatyni 'syna kobiety z corek Dana' (II Divrei Hayamim 2:13).

Midrasz wyjasnia, ze ludzie z Pokolenia Dana byli mistrzami modelowania - rzezby i tkactwa, ktore to umiejetnosci przekazywali z pokolenia na pokolenie.

4. To, co wyglada na roznice miedzy obu Pokoleniami - fakt iz rod Judy wedrowal zawsze na czele pochodu przemierzajacych pustynie Zydow, a ludzie Dana zawsze zamykali pochod - po doglebnej analizie okazuje sie ... podobienstwem Wink

Wyjasnienie znajdziemy w dalszym ciagu wywodu. Najpierw wyliczmy wszystkie podobiensrwa.

5. Tak jak Shimshon z Pokolenia Dana w swoim czasie byl najwiekszym przywodca Narodu - tak i Krol Dawid (z Pokolenia Judy) w jego czasie byl najwiekszym...

6. Mashijah ktory bedzie z Pokolenia Judy - jak zapowiada Jeshaja 11:4 - 'zniszczy nikczemnych mieczem swych ust.'
Shimshon z Pokolenia Dana z uzyciem ust sadzil i wydawal wyroki, i jak waz (stworzenie uzywajace swoich 'ust' by kasac konia w celu zabicia jezdzca ) zgladzil Filistynow nie dotykajac zadnego fizycznie...

7. Juda porownywany jest do lwa.
Starozytni uwazali, ze 'sila lwa lezy w jego ognie', co byc moze pochodzilo z przekonania, ze inne zwierzeta nawet widzac lwa tylko od tylu - umykaly nie narazajac sie na konfrontacje z poteznym krolem zwierzat.
Skoro Pokolenie Judy wiodlo pozostalych Zydow kroczac na czele pochodu po pustyni - postepujacy za nimi wygladali jak 'ogon' lwa, a na absolutnym koncu zawsze szli Zydzi z Pokolenia Dana.

Miejscowi, widzac pochod, nie odwazali sie atakowac nawet 'ogona', powiedzielibysmy dzis 'tylow', czy 'taborow' - aby nie byc ukaranym przez Jude, 'lwa'.
Dan - porownany do weza, ktorego moc z kolei lezy w paszczy, 'ustach' szedl jako ostatnia grupa - gdy kroczacy przed nim odwracali sie - widzieli 'usta' - Dana, ktory w ten sposob dzierzyl nad wedrujacymi kontrole.

Poniewaz sedziowie zawsze cierpia od poteznych ktorych usiluja sadzic na rowni z ludem - Jaakow modlil sie, by HaShem chronil Dana od jego oponentow: 'Liszuatecha Kiwiti A...j' 'Twojego wybawienia wygladam B-ze', ktore to slowa zmawiamy trzykrotnie kazdego wieczora lezac juz w lozku...

Sadzac Lud Dan nie faworyzowal czlonkow wlasnego Pokolenia lecz traktowal ich jak kazdy z rodow, na rowni ze wszystkimi innymi Pokoleniami.

Miriam

Co ciekawe, w Blogoslawienstwie Moshe Rabejnu to Dan porownany jest do lwa (!), choc Jaakow porownal go do weza.

Poniewaz z Pokolenia Dana sa sedziowie, a sedzia musi bronic sie i od atakow wprost i od tych zza wegla - nie ma sprzecznosci w tych blogoslawienstwach, jako ze 'lew' - Juda jest na czele, a 'waz' - Dan na koncu - obaj strzega Lud z dwoch flank...

Blogoslawienstwo Jaakowa uzdalnia Dana do zwalczania czy ignorowania werbalnych atakow wprost, a blogoslawienstwo Moshego przygotowuje Dana do ochrony przed atakujacymi 'od tylu' i ignorowania zlosliwych komentarzy powtarzanych za plecami...

Kli Jakar uczy iz formacja Pokolen, gdzie rod Judy przewodzi, a rod Dana strzeze tylow, dawala najsilniejsze przywodztwo, gdy sprawowane wspolnie.

Przy okazji - Shimshon, ktory po ojcu (Manoach) byl z rodu Dana, od strony matki byl zwiazany z rodem Judy...
Midrasz Bereszit Rabbah 98:13 stwierdza, ze takie malzenstwo rodzicow umozliwilo Shimshonowi (formalnie z rodu Dana) przyjecie pozycji przywodcy Narodu w jego czasach (co bylo zarezerwowane w Prawie dla potomkow Judy) WLASNIE dzieki pochodzeniu matki.

Jalkut Shimoni powiada, iz rowniez Mashijah bedzie potomkiem ze zwiazku Dana i Judy, ktore oba, aczkolwiek w roznych Blogoslawienstwach sa porownane do 'lwa'.

Chazal wzmiankuje iz 'czasy wiodace do przybycia Mashijacha' (Ikvesa D'Mashicha) beda szczegolnie trudnym okresem dla Zydow, ktorzy beda wplatani w wojny, jedna po drugiej, w ktorych to wojnach narody swiata beda usilowaly zniszczyc nas.

Jaakow przeczuwal, ze na tak ciezkie czasy bedziemy potrzebowali szczegolnej sily Dana, 'weza ze wzgorz' i stad modlitwa naszego ojca 'Twego wybawienia wygladam, o HaShem!'.

Spogladajac wstecz widzimy poprzez dzieje, iz nieustannie bylismy atakowani przez narody.
Zaczynajac od Szechem - jak uczy Raszi - kiedy to po zwyciestwie Szimona i Lewiego okoliczni Kanaanici zebrali sie na bitwe - a Jaakow uzbroil sie i poszedlszy na wojne pokonal ich, ta walka trwa do dzis i bedzie trwac az Mashijach zbierze nas z wygnania i rozproszenia.

TYLKO polaczone sily i zdolnosci Dana i Judy moga ocalic nas od unicestwienia.
Juda - to duchowa moc dajaca tej walce powodzenie.
Jak poucza Miszna - Krol Zydowski (ktory musi byc potomkiem Judy) ma napisac sobie specjalny, dodatkowy Zwoj Tory, by brac go z soba zawsze gdziekolwiek sie udaje, takze na pole walki.

Najlepiej te ceche duchowa ukazuje Krol Dawid, ktory byl pierwszym z rodu Judy krolem Izraela i jest przodkiem Mashijacha. Dawid byl wielkim wojownikiem, ale i znanym autorem Psalmow, z czego plynie jego slawa. Znany byl tez z glebi modlitwy...

Dan zas, reprezentujacy 'tylna straz' Domu Izraela - chroni od napasci i bierze odwet na atakujacych.
A to sa dwa podstawowe zadania dla tych, ktorzy bronia Izraela.

Jak Pokolenia czasow Shimshona mialy swoich wrogow - Filistynow, tak i cala pozniejsza historia i dzien dzisiejszy maja 'Filistynow' zwalczajacych Dom Izraela, a HaShem w kazdej generacji daje 'Shimshona' by ocalic od przesladowcow.
Tak wiec modlitwa Jaakowa 'Liszuatecha Kiviti A....j' odnosi sie DO WSZYSTKICH POKOLEN WSZYSTKICH CZASOW!

Pokolenie Dana uczynilo powyzsze blogoslawienstwo swoja 'mantra', czujac ze jakby bardziej dotyczylo ono ich i bylo dane im szczegolnie.

Eldad HaDari, podroznik z IX wieku ery wspolnej, nazywajacy sam siebie 'potomkiem Dana', pisal o spolecznosci etiopskiej z tegoz Pokolenia. Zauwazyl, ze na pulpicie kantora w ich synagodze, oprocz zwyczajowego 'Sziviti...' (Bacz, przed Kim stoisz...) znajdowala sie dodatkowa tabliczka z wygrawerowanymi trzema literami Kaf-Lamed-He, odnoszacymi sie do omawianego blogoslawienstwa (pierwsze litery z 'Twego wybawienia wygladam, o HaShem!)

Miriam

Wrocmy teraz do sedna naszych rozwazan:

TEVET UZNAWANY JEST ZA 'CIEZKI MIESIAC'.

DLACZEGO to Dan wiazany jest z tym miesiacem?

GDYZ JEST TO JEDEN Z NAJTRUDNIEJSZYCH MIESIECY W ROKU W KALENDARZU ZYDOWSKIM i potrzebna jest nam sila Dana i szczegolne blogoslawienstwo jakie otrzymal od Jaakowa.

W miesiacu Tevet tragedia uderzyla nas trzykrotnie.

W Selichot na Asarah B'Tevet czytamy:
'Wspominam nieszczescie jakie spadlo na mnie, trzykroc uderzyl mnie On tego miesiaca - odcial mnie, odepchnal nie, sprawil mi bol, a teraz spowodowal moje wyczerpanie.'

Jest zapisane w Navi: 'Slowo B-ga przyszlo do mnie w 9 roku, 10 miesiacu, dziesiatego dnia tego miesiaca, mowiac:
'Synu czlowieczy, zapisz sobie imie tego dnia, dokladnie tego dnia, wlasnie tego dnia krol Babilonii dotarl do Jerusalem' (Jechezkel 24:1)

Nieszczescie jakiego doswiadczylismy 10 Tevet wspominamy kazdego roku, poszczac. NAWET jesliby post ten mogl wypasc w Shabbat - teoretycznie przestrzegalibysmy go, co zrownuje ten dzien z Jom Kippur!
Inne posty, jesli wypadaja w Shabbat, sa zawsze przesuwane na czwartek poprzedzajacy go lub na niedziele bezposrednio po Shabbacie.

Jak wyjasnia Beit Josef, Orach Chaim 580 - w rzeczywistosci post 10 Tevet NIGDY nie wypada w Shabbat, co wynika ze specyfiki kalendarza Zydowskiego.
Z drugiej strony jest to JEDYNY Post ktory moze przydarzyc sie w piatek, a w takim przypadku poscimy az do Kiddushu, a wiec jakis czas jest to juz Shabbat.

Beit Josef poucza, iz poniewaz nieszczescie spadlo wlasnie TEGO DNIA, post 10 Tevet nie moze byc przekladany na inny dzien.

Dwa inne 'nieszczescia z miesiaca Tevet' zdarzyly sie podczas 2 dni poprzedzajacych i nazywa sie z tego powodu dzien 8 Tevet 'dniem postu sprawiedliwych'.
W ciagu roku mamy mnostwo dni naznaczonych skrajnie ciezkimi doswiadczeniami w historii Zydow.
Chazal nie wymaga od calego Narodu postu w te wszystkie dni, lecz ludzie prawi i pobozni sami nakladaja sobie takie wymaganie.

Wedlug Szulchan Aruch w dniu 8 Tevet zostala - z rozkazu egipskiego krola Ptolomeusza - przetlumaczona na jezyk grecki Tora (znane nam tlumaczenie pod nazwa Septuaginty), co pograzylo swiat na 30 dni w duchowych ciemnosciach. Jak juz mowilismy wczesniej - przetlumaczono tylko Tore Pisana, ktora nie istnieje bez Tory Ustnej. Tora zostala wiec 'rozerwana' na dwie czesci, z czego swiatu udostepniono tylko pierwsza, a to wprowadza zamet i uniemozliwia zrozumiec B-ze Prawo w pelni.

Co do 9 Tevet Szulchan Aruch podaje, iz jest nieznane nieszczescie jakie spadlo na nas w tym dniu...
Zas Ba'er Heitev cytuje Magen Awracham i Taz, iz tragedie 9 Tevet opisuje Selichot:
'Zaznalem 9 dnia [tego miesiaca] upokorzenia i niewdziecznosci, zdarto ze mnie szate krolewska i moj diadem, tego dnia zostal rozdarty dawca pieknych prac, Pisarz Ezra.'

Kaf HaChaim dodaje, iz kilku Rishonim (jak Orchas Chaim, Kotbo, BaHaG i inni) pisalo iz wraz z Ezra rowniez Nechemiach ben Chachaljah zginal 9 Tevet.

Choc jeszcze inne nieszczescia wydarzyly sie w miesiacu Tevet, nie ustalono dla ich upamietnienia osobnych postow.
Tworca Selichot, wyliczajac tragedie jakie spadaly na nasz Narod w Tevet, konczy:

'Oby On okazal mi Jego dobroc - Ten, Ktory rozkazal morzu: tylko potad mozesz przyjsc!' ( co mozna w wolnym tlumaczeniu podac: 'Ani kroku dalej!'

Niektore inne tragedie miesiaca Tevet to:
Krotko przed zniszczeniem I Swiatyni krol Jechanyah poszedl na wygnanie zabierajac z soba Medrcow.

Wiele, wiele lat pozniej - w 5256 roku (1496 rok ery wspolnej) Zydom w Portugalii dano w tym miesiacu jeden rok na opuszczenie kraju, chyba ze pozwoliliby sie ochrzcic. Byl to szczegolnie bolesny rozkaz, zwazywszy iz to w Portugalii schronila sie duza czesc Zydow wypedzonych z Hiszpanii, zaledwie 4 lata wczesniej...

W ten trudny miesiac Tevet CHANUKA WNOSI SWIATLOSC w jego ciemnosci.
cdn.

Miriam

Jak czytamy w S'fat Emet (Chanuka 5650) - dni Chanuki, podczas ktorych swietujemy Rosh Chodesh Tevet, sa doskonalym sposobem pokonania ciemnych (duchowo) dni miesiaca Tevet:

'Rosh Chodesh Tevet z pewnoscia otrzymuje 'promienie swiec Chanuki.'

A to powoduje iz swiatlosc rozprzestrzenia sie na caly miesiac, poniewaz kazdy miesiac niejako zalezy od swego poczatku, od swego Rosh Chodesh ('Glowy' miesiaca).

Byc moze powodem zapalania 36 swiec przez 8 dni Chanuki (1+2+3+4+5+6+7+8, nie liczac 8 szamaszy...) jest tez iluminacja 36 dni, liczac od 25 Kislew gdy zapalamy pierwsza swiece - po ostatni dzien Tevet.

Slyszalem od mojego Rabbiego (Chiddushei HaRim) iz slowo 'Tevet' wywodzi sie z tego samego korzenia (rdzenia wyrazu Hebrajskiego) jak: HATAVAT HANEROT (PRZYGOTOWANIE SWIEC).

SWIETE SEFARIM USTALA IZ TEVET TO CZAS HESTER, CZYLI OKRES GDY BOSKA OBECNOSC 'UKRYWA SIE' PRZED NAMI. DLATEGO HASHEM 'PRZYGOTOWAL LEK PRZED CHOROBA', tak aby zapalanie swiatel Chanuki rozswietlalo nie tylko 8 dni Swieta, lecz wszystkie ciemosci calego Tevet.
Gdyz, jak powiada Tora o Pierwszym Dniu Stwarzania: 'Swiato jest dobre.'

B'nei Issachar (Maamarei Kislev Tevet 2:26) wyjasnia zwiazek miedzy Chanuka a Rosh Chodesh Tevet nastepujaco:

'Dwie micwy pelnimy dzieki wzrokowi.
Gdy istnial zatwierdzony Bet Din, to Sad uswiecal nowy miesiac dzieki zeznaniom dwoch swiadkow ktorzy dostrzegli nowy ksiezyc.
My - zapalamy swiece chanukowe, nad ktorymi mowimy:

Veein lanu reszut lehistamesz bahem ela lireotam bilewad (I nie wolno nam uzywac ich lecz tylko patrzec na nie).

Patrzenie wystarcza - jesli ktos nie zapala osobiscie swiec, moze wypowiedziec blogoslawienstwo 'widzac swiece', patrzac na ich swiatlo... Nie tak postepujemy 'widzac' tylko szabatowe chalki, lulaw na Sukkot czy mace na Pesach... a w Chanuke - wystarczy patrzenie)

Rosh Chodesh Tevet ukazuje nam mozliwosc:

gdy opadly wody Potopu, Noe - ktory tesknil do dnia gdy suchy lad bedzie znow widoczny, a on z rodzina i zwierzetami bedzie mogl wyjsc z Arki by znow zapelnic ziemie... W koncu ten wyczekiwany dzien nadszedl
W 10 MIESIACU PIERWSZEGO DNIA TEGO MIESIACA, A BYL TO ROSH CHODESH MIESIACA TEVET!!! dostrzegl on wierzcholki gor.

B'nei Issachar tlumaczy, iz winnismy odczytywac to nastepujaco:

Poprzez wypelnianie micwot pierwszego dnia 10 miesiaca (1 Tevet) mozemy miec nadzieje, ze i my 'dostrzezemy wierzcholki gor', jak zdarzylo sie to Noemu, zanim mogl wyjsc z Arki.
Spelniajac dwie micwy dnia (na Rosh Chodesh Tevet i na Chanuke w roku 2011 - 5772 bedzie to drugi Rosh Chodesh, w dniu - wtorek 27 grudnia - zacznie sie wieczorem 26 XII i zapalimy wtedy 7 swiec nie liczac szamasza!) sprawimy, ze 'szczyty gor ukaza sie'.

Zas micwot spelniane tego dnia wykonujemy dzieki wzrokowi, poprzez to, co widzimy (swiatlo Ksiezyca w nowiu i swiatla chanukiji) - to uzdolni nas do spogladania w jasniejsza przyszlosc, czas gdy ciemnosc zamieni sie w widok wielkich wzniesien 'raszei heharim' (szczyty gor wskazujace, ze czas nadszedl - mozna 'wyjsc z Arki').

CHANUKA, 'Swieto Swiatel' symbolizuje zwyciestwo nad przeciwienstwami: swiatlosci nad ciemnoscia, Zydow nad wrogami kiedy to liczni zostaja oddani w rece garstki, silni w rece slabych, nieczysci w rece czystych, lotrzy w rece prawych, a rozwiazli w rece pilnych uczniow Tory.

Wlasnie to, co powiedziano powyzej, zostalo wszczepione przez Blogoslawienstwa Jaakowa i Moszego ludziom Pokolenia Dana, obdarzonego cechami pomagajacymi calemu Izraelowi przetrwac zwyciesko poprzez wszystkie czasy przeciwnosci i proby w naszej historii, ktore to beda trwac az po przyjscie Meshijacha, po Ostateczne Wybawienie.

Miriam

Gdy Izrael 'wynurzyl sie' z niewoli egipskiej i przyjal jarzmo Tory - potrzebowal Mishkanu, miejsca gdzie Boska Obecnosc moglaby spoczac wsrod Narodu.

I zostal on zbudowany - w partnerstwie Judy i Dana (w osobach pochodzacych z obu Rodow: Betzalela i Oholiava), zas bezpieczna wedrowka Izraela przez pustynie potrzebowala Judy na czele i Dana ochraniajacego tyly pochodu.

Konstrukcja Mishkanu wymagala perfekcjyjnosci 'ludzi madrego serca, ktorych B-g wyposazyl w ducha madrosci' (Szemot 28:3).
Tylko polaczenie sil Judy i Dana moglo dac wymagana perfekcje.

Jak wskazuje Klal Jakar, jedynie partnerstwo Judy - Lwa (ktorego 'sila przychodzi od ogona') i Dana - Weza (ktorego sila lezy w jego 'paszczy') moglo wiesc Dom Izraela odpowiednio.
W ten sposob cechy Dana, ktory broni i wspiera Dom Izraela podczas najtrudniejszych okresow znoszenia kary, jak i swietosc Chanuki ucielesniajacej potege Swiatla zdolnego rozproszyc duchowa ciemnosc - lacza sie dokladnie w Rosh Chodesh Tevet , dzieki czemu Zydzi moga oswietlic i przezwyciezyc ciemnosc duchowa wlasciwa calemu miesiacowi Tevet.

Dlatego tez tak wazna jest dla nas nauka - JAK CELEBROWAC zarowno Chanuke, jak i przypadajacy rokrocznie podczas jej 8 dni Rosh Chodesh Tevet!

W tym wszystkim niezwykle wazne jest, bysmy cale nasze duchowe dziedzictwo przekazywali potomstwu!!!

Slowo 'Chanuka' ma ten sam rdzen slowotworczy co wyraz 'chinuch' (edukacja)!

Chazal podkresla, ze Machabeusze od 3 pokolen postepowali drogami HaShem, dziadek Jochanan, ojciec Matatiasz i jego 5-ciu synow.
Zwyciestwo tej rodziny bylo nastepstwem prawosci idacej od pokolen! Ta kontynuacja dobra zapewnila jej zarowno militarny jak i duchowy sukces, ktory stal sie ratunkiem Narodu.

Micwa zapalania chanukiji opisana jest przez Chazala jako 'ner ish ubeiso' (plomien na kazdego czlowieka i jego domostwo) uczy to o znaczeniu rodziny i publicznego oglaszania cudu.

Syro-Grecy dobrze rozumieli (podobnie jak w naszych czasach pojmowali to komunisci starajacy sie rozbic i podwazyc znaczenie rodziny przekazujacej idealy antykomunistyczne) iz Zydowskie przetrwanie opiera sie na sile tego lancucha, 'le dor va dor' - 'z pokolenia w pokolenie'.
I wrog byl zdecydowany przerwac te wiez pokolen, zwiazek ojca z synem, starego - z nowym...
I dlatego - w nadziei na zwyciestwo Hellenizmu - zabronili trzech podstawowych ogniw w lancuchu pokolen - swietowania Szabatu, obchodzenia Rosh Chodesh i obrzezanaia.

Zarowno Sukkot (a to przeciez 'spoznione Sukkot' obchodzili Machabeusze po poswieceniu zbezczeszczonej Swiatyni...) jak i Chanuka podkreslaja wage wiezi miedzy pokoleniami oraz potrzebe i obowiazek przekazywania idealow Tory naszym dzieciom.

Dlatego w miesiacu Kislew polozono nacisk na koniecznosc edukacji zydowskiej, co gwarantuje duchowe istnienie Zydow. Zarowno wspolne, rodzinne przygotowania do Swieta, jak i samo obchodzenie Chanuki i Rosh Chodesh Tevet daja nam swietna okazje do spelnienia tego wymagania.

Jak pamietamy symbolem Przymierza z Noem stala sie tecza (Bereszit 9:12-15). Tecza jest tez symbolem miesiaca Kislew.
Rowniez 15 litera Hebrajskiego Alefbetu, 'samech' symbolizuje pokoleniowy lancuch - i ona, obok teczy, jest symbolem miesiaca Kislew.
Oba symbole swietnie nadaja sie do ozdobienia domu w okresie Chanuki, wyklejenia okien, rysowania ich z dziecmi i rozmawiania na ten temat.

Garsc informacji na temat 'samech', bysmy mogli wprowadzic je do naszych rozmow z dzicmi - po raz pierwszy w kontekscie zywych istnien pojawia sie ta litera w Torze w slowie VAJISGOD (w opisie stworzenia Chavy - Ewy).
Litera ta, zamknieta ze wszystkich stron, symbolizuje tez jednosc jaka zaistniala miedzy Adamem i jego zona gdy zostala ona stworzona.
To zjednoczenie mezczyzny z kobieta umozliwia kontynuacje zycia, powolanie do zycia potomstwa.

Zrodzenie i wychowanie dzieci gwarantuje istnienie swiata. Nauczenie dzieci wlasnej religii zapewnia zas ciaglosc duchowego isnienia Zydow.

Oba symbole - tecza i litera 'samech' wskazuja na zadania zydowskie: nieustanna edukacje i ... plodzenie potomstwa!
I - badzmy tu uwazni, bysmy nie 'wyprodukowali' potomstwa w rodzaju Kanaana, syna Chama a wnuka Noego..., ktory jest symbolem bledow wychowawczych!

W miesiacu Kislew na czele naszych dzialan ma byc dobra inwestycja w edukacje naszych dzieci, zapewniajaca iz nowe pokolenie wybierze droge Tory, a nie 'chas v'shalom' - sciezke Kanaana!

Wracajac do Tevet - w Sfat Emet czytamy, ze Tevet to miesiac w ktorym Boza Obecnosc jest ukryta przed nami, co HaShem zrekompensowal nam swiatlami Chanuki i wlaczyl - jako jedyny w roku zbiegajacy sie z Jom Tow (poza Rosh Chodesh Tishrei laczacym sie zawsze z Rosh HaShanah i niejako 'determinujacym' caly nowy rok...) - Rosh Chodesh Tevet.

Tevet, jak juz czytalismy powyzej, jest zwany trudnym miesiacem - zarowno dla Domu Izraela, jak i dla calego swiata. (Zochar zalicza Tevet do jednego z 3 miesiecy podczas ktorych nad swiatem zawisa 'grozna sprawiedliwosc').
Totez Chanuka zaczyna sie na kilka dni przed nastaniem tego ciezkiego miesiaca - jak antidotum aplikowane podczas zarazy, szczepionka aby 'nie zachorowac.'
O ile Kislew wiazany jest z tecza i litera 'samech', miesiac Tevet ma zwiazek - i to podwojny - z nastepna litera alefbetu - 'ajin'.
Ale o tym poczytamy w nastepnym poscie.
Narazie trwa 25 Kislew 5772, wiec - zapalmy nasza pierwsza swiece tego wieczoru i - pobadzmy z naszymi dziecmi mowiac im o naszych zwyciestwach, trudnosciach i - przyszlosci.
WESOLEJ CHANUKI dla nas wszystkich!!

Jesli mozecie - zapalcie tez dodatkowa chanukije dla tych, ktorzy w swych miejscach zamieszkania nie moga tego zrobic, to WIELKA MICWA, tym wieksza, ze obdarowani pomoca nie beda znac naszych imion ani w zaden sposob odplacic nam. A wtedy z odplata spieszy sam HaShem!
Chag Chanuka Sameach! I niech nastanie Swiatlosc!!!
Pozdrawiam Was
Miriam

Miriam

W Sefer Jecirah miesiac Tevet jest wiazany z litera 'ajin', 16 w alefbecie Hebrajskim, ktora B-g ukoronowal w slowie 'gniew' oraz w slowie 'smiech'.

Rabbi Tzadok pisze, ze to prawda, jednak dziwi sie jak to mozliwe, by 'gniew' i 'smiech' mieszkaly razem w jednym miesiacu Tevet...
Ponizej - wywod logiczny dla zrozumienia tego paradoksu:

Chanuka to jedyne Swieto kiedy praca nie jest zabroniona, a blogoslawienstwa mozna odmowic nawet gdy tylko widzimy swiatla chanukiji.

To wyroznia Chanuke sposrod innych Zydowskich Swiat.

Wracajac do litery 'ajin', jesli nie piszemy tej pojedynczej litery, a wymawiamy ja, brzmi to wlasnie 'ajin', a zapiasne - slowo to po hebrajsku znaczy 'oko', a wiec narzad niezbedny by widziec (np. wspomniane swiatla chanukiji, juz plonace, zapalone nie przez nas, ale nad ktorymi mozemy odmowic Blogoslawienstwa).

Uzywajac wzroku - rozni ludzie widza te sama rzecz w rozny, osobisty sposob, zaleznie od wlasnej inteligencji i glebi duchowej.
Gdzie jeden widzi cos na swoj sposob - inny moze postrzegac rzecz nawet odwrotnie...
I - jak osoba zezowata ktora miewa rozdwojona wizje - nawet ta sama osoba moze postrzegac 'jednym okiem' pozytywy, a 'drugim' negatywy.
Stad idea 'dobrego oka' i 'zlego oka'...

Rabbi Kotzker podkreslal, ze czlowiek zostal obdarzony dwojgiem oczu celowo, by mogl patrzec na swiat z roznych punktow widzenia. Oczywiscie chodzi nie o zwykle patrzenie, raczej o postrzeganie i rozumienie.
Dzieki temu - 'jednym okiem' moze postrzegac wielkosc HaShem, drugim - wlasna niklosc (Midrash Tanchuma Parashat Korach mowi, iz rebelia Koracha i jego zgrai zaczela sie od 'eino hita aso', co znaczy ze jego oko sprawilo, ze zbladzil. Zauwazmy - JEDNO oko, a nie 'oczy' - Korach dostrzegal wielkosc B-ga ale nie widzial wlasnej niklosci...).

Posiadacz 'dwojga oczu' - czyli zdolnosci patrzenia pod roznym katem na sprawe, rozwazania i brania jej pod uwage z roznych punktow widzenia - rozumie umieszczenie w jednym miesiacu Tevet zarowno 'gniewu' jak i 'smiechu'. Mianowicie - spogladajac 'dobrym okiem' dostrzeze smiech, uzywajac 'zlego oka' - w tej samej sprawie zauwazy 'gniew'...

Zreszta - czyz niemozliwe jest przeksztalcenie 'gniewu' w 'smiech'?

Shem MiShmuel pisze:

'B-g zaznaczyl litere ajin nad slowem 'gniew', bysmy - uzywajac naszego 'dobrego oka' zmieniali zle w dobre.

I to jest glowne zadanie w miesiacu Tevet: zmieniac gniew w smiech.'

Stad tez ten trudny miesiac Tevet, zwany 'najmniejszym z miesiecy', miesiac w ktorym w swiecie panuje scisla sprawiedliwosc i odplata (ktore bez milosierdzia musza przerazac) raduje sie tez wielka swiatloscia chanukowych swiec!

Idac dalej:
Ludzkim wyzwaniem jest zmiana chaosu w harmonie, polaczenia podzielonego w jednosc.
Wszystko co rozdzielone - moze, powinno (!) polaczyc sie i wychwalac chorem B-za Wielkosc.

Rozdzial w swiecie zaczal sie z chwila gdy B-g 'odzielil wody gorne od dolnych' w procesie stwarzania. Tak wiec z drugim dniem stworzenia sam B-g zapoczatkowal 'zderzajace sie' pragnienia i dazenia, jakie do dzis powoduja konflikty, zderzenia interesow, prowadzace nawet do wojen czy rozbojow.
To nie ma byc trwala kondycja swiata!
W Psalmie 34:4 Krol Dawid wzywa wszelkie czesci stworzenia by polaczyly sie aby wyslawiac jednym glosem Imie Jedynego.

Podzial wod wprowadzil na swiat ducha konkurencji, i jest on przeciez niezbedny dla ludzkich odkryc, rozwoju i postepu!
Z drugiej strony - dochodzi z tego powodu takze do destrukcji. I to winnismy redukowac, az do calkowitego usuniecia. A zrobic to mozemy uzywajac naszego 'dobrego oka', jest to zawsze naszym zadaniem, a zwlaszcza w miesiacu Tevet.

Dobro i zlo, smiech i zlosc, natura i cuda - te z pozoru przeciwne sprawy winnismy polaczyc w jedno, by 'glosic wielkosc HaShem', 'wyslawiac Jego Imie wspolnie'.

Praktycznie - mamy wiec jeszcze jeden, podwojny element jaki mozemy uzyc w dekoracjach chanukowych domu i ktory powinnismy ze zrozumieniem omawiac z naszym potomstwem i dyskutowac miedzy soba - litere 'ajin' oraz 'oko'. Obok teczy i litery 'samech' z miesiaca Kislew - oko i litera 'ajin' miesiaca Tevet - i ich duchowe znaczenie! - niech zapadna swa waga w nasze serca i pomoga nam wypelnic nasze zadanie, ktore dla kazdego z nas wyznaczyl w Swej Madrosci Jedyny.

Jeszcze raz - WESOLEJ CHANUKI!