Konserwatywna Społeczność Żydowska w Polsce

Miriam

EMET VE-EMUNAH
DEKLARACJA O ZASADACH JUDAIZMU KONSERWATYWNEGO
1988, wydanie II z 1990

Spis tresci:

Przedmowa: dr Ismar Schorsch, Kanclerz The Jewish Theological Seminary of America

Slowo wstepne - osobista opinia: Rabbi Kassel Abelson, Przewodniczacy The Rabbinical Assembly

Wstep - poglad osoby swieckiej: Franklin D. Kreutzer, Przewodniczacy Miedzynarodowy, United Synagogue of America

Wprowadzenie: Komisja, Deklaracja, Ruch
dr. Robert Gordis, Przewodniczacy, Komisja d/s Filozofii Judaizmu Konserwatywnego

BOG W SWIECIE
Bog
Objawienie
Halacha (Prawo Zydowskie)
Eschatologia: nasza wizja Przyszlosci

ZYDZI
Przymierze z Bogiem: wybor Izraela
Panstwo Izraela i rola religii
Izrael i Diaspora
Pomiedzy Zydem i wspolZydem
Relacje z innymi wyznaniami
Sprawiedliwosc spoleczna: budowanie Lepszego Swiata

ZYJAC ZYCIEM WG TORY
O kobietach
Zydowski dom
Tefillah (Modlitwa)
Talmud Torah (Studia Zydowskie)
Idealny Zyd Konserwatywny

Miriam

PRZEDMOWA

Pewnego razu Picasso wyrazil uwage na temat wciaz zyjacego Cezanne'a: 'Gdyby w tle tych jablek nie bylo napiecia, Cezanne nie interesowalby mnie bardziej niz Bougeureau'.

To, co czyni te - pierwsza wspolna wsrod kiedykowlek wydanych przez dzialaczy Konserwatywnych publikacji - 'Deklaracje o Zasadach' tak godna podziwu i ciekawa, jest napiecie ktore lezy pod powierzchnia.

Ta unikalna, obiektywna i pozbawiona niejasnosci proza daje jedynie najslabsze przeczucie rozpowszechnionych rozbieznosci, wsrod ktorych to (roznic) jakies trzy lata temu zrodzil sie pomysl na wypracowanie wywazonej filozoficznej opinii Judaizmu Konserwatywnego.

Koncowy produkt potwierdza ponownie nie tylko chec zachowania jednosci Ruchu, lecz takze autentyczne porozumienie panujace w jego szeregach.

W calej tej osiagnietej zgodzie dokument zasluguje nadal, by byl traktowany jako punkt wyjscia, a nie definitywna rezolucja.
Judaizm w najczystszej postaci jest tradycja analityczna.
Ostateczna miara wartosci Zydowskiego tekstu jest jakosc komentarzy jakie tekst wywoluje.

Najglebszym zamiarem Komisji bylo zjednoczenie Konserwatywnych Zydow w refleksji i debacie, zlozenie zbioru fundamentalnych regul pod publiczna dyskusje calego ruchu.

Nic lepiej nie uswiadomiloby (nam) znaczenia dzialan porzadkujacych nasz osobisty metlik podczas przemowien, jak uzgodnione studiowanie tego wznioslego i wspanialego tekstu.

Jako dzialacze zaciagnelismy wspolny dlug wdziecznosci wobec mezczyzn i kobiet - rabinow, laikatu i naukowcow - ktorzy niezmordowanie usilowali urzeczywistnic ten zamiar.

Ich przekonanie o slusznosci swoich wierzen bylo polaczone z odwaga pojscia na ustepstwa.

Nade wszystko pragne oddac honor natchnionemu przywodztwu profesora Roberta Gordisa, ktorego dluga i szacowna kariera publiczna uosabia nieustannie to, co najlepsze w Judaizmie Konserwatywnym.

Ismar Schorsch, Kanclerz
The Jewish Theological Seminar of America

Miriam

SLOWO WSTEPNE - OSOBISTA OPINIA

Wkrotce po tym, jak Rabbi Aleksander Shapiro zostal Przewodniczacym Rabbinical Assembly, w rozmowie ze mna poruszyl pewien pomysl, w sprawie zalozenia wraz z Jewish Theological Seminary KOMISJI WSPOLNEJ, ktora sformulowalaby Deklaracje Ideologii Konserwatywnej.

Byl to sprzyjajacy moment: dzialacze konserwatywni przygotowywali obchody stulecia zalozenia Jewish Theological Seminary, wydarzenia symbolizujacego formalne zaistnienie Judaizmu Konserwatywnego w Ameryce.
Zwrocilismy sie z propozycja do Kanclerza Gersona D. Cohen'a, by wyznaczyl on sposrod nauczycieli akademickich Szkoly i Rabbinical Assembly reprezentantow, ktorzy zasiedliby razem i przygotowali oficjalna Deklaracje dotyczaca filozofii Judaizmu Konserwatywnego.
Slowo 'oficjalna' musi tu byc podkreslone; wielu uczonych i rabinow w terenie formulowalo swe poglady na filozofie ruchu. Byly to jednak indywidualne oswiadczenia. W szczegolnosci rabini stykali sie czesto z pytaniem: 'Co oznacza Judaizm Konserwatywny?'

Pytanie to sugerowalo istnienie podejrzenia, ze Judaizm Konserwatywny jest po prostu niejasnym, nienazwanym tworem posrednim pomiedzy Ortodoksja a Reforma.
Od niemal stulecia, moznaby dowodzic, ten brak definicji byl uzyteczny, odkad to wiekszosc Zydow amerykanskich nie zyczyla sobie byc Ortodoksyjnymi badz Reformowanymi, i z tej przyczyny wstepowala w szeregi Konserwatywnych.
Jednakze ta sytuacja zmienila sie radykalnie. Ortodoksja, ktora kilka pokolen wstecz powszechnie uznawano za bliska smierci, odrodzila sie, charakteryzujac sie szczegolnie agresywna ideologia odmawiania nie-Ortodoksom prawa do lacznosci z Judaizmem.
Z kolei rosnaca liczba Reformowanych rowniez szukala drog wyrazenia swojej filozofii.

W naszych czasach nie wystarcza juz dluzej definiowanie Judaizmu Konserwatywnego przez to, czym on nie jest.
Obecnie jest oczywiste, ze nasze unikanie okreslenia siebie skutkuje brakiem swiadomosci wsrod czesci Zydow Konserwatywnych, ktorzy - zostawieni samym sobie - nie sa zdolni powiedziec innym, co oznacza Judaizm Konserwatywny.

Tak wiec naszym celem stalo sie nauczenie czlonkow wspolnot konserwatywnych bycia Konserwatywnym Zydem.

Podczas spotkania Kanclerza Cohen'a z jego gabinetem, czlonkami Rady Wykonawczej Zgromadzenia Rabinow, Aleksandrem Shapiro i ze mna, uzgodniono zalozenie Komisji d/s Filozofii Judaizmu Konserwatywnego.
Zdecydowalismy, ze obie grupy: Rabbinical Assembly i Jewish Seminary zglosza wspolnie czlonkow reprezentujacych caly przekroj (pogladow) ideologicznych.

Aby projekt powiodl sie, potrzebowalismy przewodniczacego z zewnatrz, ktory zdolalby nakazac poszanowanie dla wszystkich uczestnikow (przedsiewziecia)
Takim rabinem, przerastajacym o glowe innych, byl Rabbi Robert Gordis.
Wybitny naukowiec, dr Gordis jest wykladowca i myslicielem, ktory niejako dodatkowo do swej podstawowej pracy wykladowcy, pisal obszernie o Judaizmie Konserwatywnym i roli religii we wspolczesnym swiecie.
Jego rozlegla sluzba ruchowi konserwatywnemu zaskarbila mu podczas lat (pracy) szacunek zarowno znajdujacych sie na prawym skrzydle, jak i tych z lewej strony i centrum.
Zwrocono sie wiec do dr Gordisa, ktory po pewnym wstepnym wahaniu zgodzil sie (wziac udzialu w przedsiewzieciu).

Poczatkowo Komisje postrzegano jako forum naukowcow i rabinow z naukowymi referencjami. Jednak wkrotce po rozpoczeciu (pracy) uznalismy, iz filozofia Judaizmu Konserwatywnego ma znaczenie nie tylko dla nich, lecz i dla wszystkich Zydow, jak i ze wprowadzenie laikatu bedzie miec fundamentalne znaczenie dla (stworzenia) Deklaracji.

I tak przedstawiciele United Synagogue of America, Ligi Kobiet Amerykanskiej Synagogi Konserwatywnej, Federacji Zydowskich Klubow Meskich jak i Zgromadzenia Kantorow i Zgromadzenia Zydowskich Pedagogow zostali zaproszeni do wlaczenia sie (w prace) Komisji.
Ich wklad w ta prace byl znaczacy.
Od stu lat podobne zadanie nie bylo podejmowane.

Jak rozpoczac (prace)?

Miriam

Dr Gordis zasugerowal, by kazdy z nas napisal krotki tekst, przedstawiajacy w zarysie nasze wlasne przekonania - taki artykul Ani Ma'amin, WIERZE - deklarujacy nasza wlasna koncepcje o podstawowych skladnikach Judaizmu w ogole , a w szczegolnosci Judaizmu Konserwatywnego. Te osobiste teksty beda zebrane i opublikowane w oddzielnym tomie, wraz ze wspolna Deklaracja o Zasadach, ktora ukazuje sie w tej broszurce.
Potraktowalismy to zadanie powaznie i napisalismy swoje teksty.
Kazdy z nas strescil swoja prace przed Komisja, odpowiadajac na pytania i broniac swej tezy.

Dokladnie w chwili gdy dyskutowalismy nad kazdym osobistym wyznaniem, zaczelismy planowanie nastepnego kroku zwiazanego z opracowaniem wspolnej Deklaracji o Zasadach.

Zostala naszkicowana lista tematow, a dr Gordis spotkal sie ze mna, by przedyskutowac kolejnosc, w jakiej powinnismy je przeanalizowac.

Zaproponowalem, bysmy zaczeli od tematow mniej kontrowersyjnych, aby zapewnic sobie zaufanie (wyplywajace) z tego poczatkowego sukcesu.

Dr Gordis mial przeciwne zdanie, nalegal bysmy poradzili sobie najpierw z najtrudniejszymi tematami. Jesli na tym polu ponieslibysmy fiasko - nie warto byloby dyskutowac nad reszta (tematow). Gdybysmy jednak zdolali szczesliwie uporac sie z trudniejszymi problemami, w nastepstwie pozostale rozwiazalibysmy z latwoscia.

Zgodnie z planem dr Gordisa natychmiast zaglebilismy sie w prace , rozpoczynajac od Objawienia, Halachy oraz podstaw Prawa religijnego.

Aby lepiej zrozumiec nasza sytuacje w 1985 roku warto pamietac, ze wlasnie wtedy pojawila sie prawicowa Unia Tradycyjnego Judaizmu Konserwatywnego. Seminarium zmagalo sie w tym czasie z problemem dopuszczenia kobiet do Szkol Rabinicznych i ordynowania ich na rabinow.
Na zjazdach Zgromadzenia Rabinow mialy miejsce gorzkie debaty i wygladalo na to, ze zagraza nam rozdzial.

Zasiadajacy w Komisji byli intelektualnymi rzecznikami najbardziej skrajnych pozycji, podczas gdy pozostali byli pomiedzy nimi, odzwierciedlajac szeroki wachlarz opinii w ruchu Konserwatywnym.
Czy wiec porozumienie pomiedzy osobami o tak zroznicowanych punktach widzenia bylo osiagalne?

Poczatek nie byl zachecajacy. Emocjonalne dyskusje zdawaly sie wyrazac obopolna nieufnosc.
Szczesliwie dla nas, spotkanie odbywalo sie w ustronnej scenerii Camp Ramach w Berkshires. Nielatwo byloby zastrajkowac i wyjsc.

Ponadto, odkad bylismy mala grupa, spedzalismy wspolnie nasz czas wolny. Gdy zaczelismy rozmawiac ze soba nieformalnie, odkrylismy iz 'druga strona' nie byla w az takim 'bledzie', czy tak skrajnie nastawiona, jak moglo sie wydawac podczas debat Zgromadzenia Rabinow.
Wkrotce odkrylismy, ze nie tylko bylismy szczerze zainteresowani w wypracowaniu Deklaracji o Zasadach Judaizmu Konserwatywnego, lecz takze, ze mielismy znacznie wiecej wspolnego, niz zdawalismy sobie z tego dotad sprawe.

Wszyscy posrod nas, czy to z prawicy, czy z lewicy, bylismy Konserwatywnymi Zydami. Wszyscy akceptowalismy wyniki nowoczesnego nauczania. Zgodzilismy sie, ze Tradycja zawarta w wydarzeniu historycznym podlega rozwojowi.
Wszyscy tez zgodzilismy sie, ze Zydom Konserwatywnym jest niezbedna Halacha, lecz taka, ktora odpowiada zmieniajacym sie czasom i potrzebom.
Byly jednakze wsrod nas i realne roznice, powstawalo wiec pytanie, jak je wyrazic.

Miriam

Moglibysmy uzyc metody osobnej wypowiedzi wiekszosci i mniejszosci. Powiodlo sie nam jednak ogloszenie zroznicowanych opinii w tym samym dokumencie, bez maskowania naszej roznicy zdan.
Poczatkowe szkice kazdej z sekcji przygotowano jeden za drugim i przedlozono Komisji pod dyskusje. I byly tu liczne dyskusje! Tam, gdzie nie bylo zgody, znalezlismy sposob wlaczenia zroznicowanych opinii, bez wskazywania pierwszenstwa jakiegos punktu widzenia nad innymi, odtad stawaly sie one wszystkie pogladami Judaizmu Konserwatywnego.

Gdy calosc Deklaracji zostala sprawdzona i zatwierdzona przez Komisje, przekazano materialy Komitetowi Wydawniczemu, a ten - wielokrotnie spotykajac sie - wcielil indywidualne poglady w ujednolicona i latwa w lekturze forme dokumentu.

Masz czytelniku przed soba rezultat w tej broszurce.

Tutaj zaczyna sie prawdziwe zadanie.
Majac sformulowane Zasady Judaizmu Konserwatywnego, musimy teraz studiowac je, by zintegrowac z wlasnymi przemysleniami, tak by Konserwatywne wspolnoty poblogoslawione zostaly wzrostem liczby 'idealnych Zydow Konserwatywnych', ktorych zycie bedzie przykladem celow i dazen ogloszonych w tej Deklaracji o Zasadach.

Kassel Abelson
Przewodniczacy The Rabbinical Assembly

Miriam

WSTEP - POGLAD OSOBY SWIECKIEJ

Laikat Masorti tradycyjnie wspieral swych rabinow w trosce o rozwoj i przyjmowanie regul Judaizmu Konserwatywnego.

Jednak poprzednie pokolenia, na naszym Zydowskim porzadku dziennym, znaczne polacie odpowiedzialnosci swieckich zastepowaly wymaganiami stawianymi rabbinatowi: zmagania z klopotami i troskami, jak np. kwestia Izraela czy sprawy kongregacji.

Podczas kilku ostatnich lat nasi swieccy ponownie zazadali wezwania na rozne plaszczyzny odpowiedzialnosci i wlasciwego partnerstwa na wszelkich mozliwych przestrzeniach (dzialania), wespol z naszymi rabinami, naukowcami i nauczycielami.

Czego sie obawiamy, to tego, ze bez podejmujacego dzialania i wyksztalconego laikatu Judaizm Konserwatywny stac sie moze raczej 'religia rabinow' niz 'religia ludzi'.
Zjednoczona Synagoga Amerykanska posiada tu pelna strukture swiecko/synagogalno/kongregacyjna.

Przewodniczaca Kobiecej Ligi Judaizmu Konserwatywnego, pani Evelyn Auerbach, jak i Przewodniczacy Federacji Zydowskich Klubow Meskich, dr Jerome Agrest, rowniez wykazali swe zaangazowanie przy sformulowaniu filozofii, jasnej i istotnej dla naszych dwoch milionow Zydow Konserwatywnych.
Takze oni wlaczaja sie w ten Wstep.
Ich oddanie wladzom i spolecznosciom z wlasnych okregow wyborczych dodaje mocy i dostojenstwa Deklaracji.

W maju 1985 roku utworzono Komisje d/s Filozofii Judaizmu Konserwatywnego, ktora miala za zadanie nakreslic reguly wskazujace droge i inspirujace wszystkich zwiazanych z naszym Ruchem.

Jednakze pierwszych siedemnastu czlonkow Komisji bylo albo rabinami, albo czlonkami Wydzialu Jewish Theological Seminary...

Wkrotce po tym, jak objalem przewodnictwo w Zjednoczonej Synagodze, 20 listopada 1985 roku, dowiedzialem sie, ze Jewish Theological Seminary wespol z Rabbinical Assembly powolaly Komisje.

W swietle naszego glebokiego przeswiadczenia o randze aktywnej obecnosci laikatu wewnatrz naszego Ruchu, Zjednoczona Synagoga poczula palaca koniecznosc wlaczenia swieckich do akcji.

Dlatego tez zwrocilismy sie z formalna prosba wyznaczenia nam roli w tym procesie, abysmy mogli pomoc utworzyc ideologiczna deklaracje, mozliwa do przestrzegania i zywa tak dla rabinow, jak i dla kongregantow.

Po wstepnych negocjacjach zaaprobowano, iz w Komisji winno znalezc sie szesciu czlonkow laikatu: czworo z United Synagogue of America i po jednym z Ligi Kobiecej i Federacji Zydowskich Klubow Meskich. Ich przewodniczacy wchodzic mieli w sklad Komisji niejako z urzedu.

Przez lata umysly swieckich nurtowaly pytania i problemy dotyczace zycia i smierci, rodziny i etyki, Boga i Judaizmu. Jednak pojecia te zamkniete byly w ksiegach lub umyslach rabinow i naukowcow.
Dzisiejszy, wyksztalcony laikat Konserwatywny wymaga odpowiedzi na pytania, w obliczu ktorych stanie cala ludzkosc w XXI wieku.
Nadszedl dla nas - Konserwatywnych Zydow - czas, by stanac w pewnosci i determinacji.

Jako ze praca Komisji ucielesnila sie w niezwykle jasnym dziele, mamy potrzebne wskazowki. Mamy opinie, mamy sciezke pozwalajaca zblizyc sie do Boga, co moze uczynic nas lepszymi slugami Krola Krolow.
Mamy sciezke pozwalajaca zblizyc sie do Judaizmu, przemawiajacego w kwestii trosk gniezdzacych sie w naszych umyslach i sercach.

Jestesmy dluzni wdziecznosc mezczyznom i kobietom, tworcom Deklaracji o Zasadach, ukazujacej sie w tej publikacji.
Potencjal mieszczacy sie w tej filozofii nie jest jeszcze wykorzystany.
Czy urzeczywistni sie on zalezy od tego, co - jako Konserwatywny laikat, w partnerstwie z naszymi rabinami i naukowcami - wspolnie zrobimy, by ustalic przyszlosc naszego Ruchu.

Filozofia czy ideologia sa tylko projektami dzialania.
Wyobrazmy sobie, ze stoimy na drabinie. Ten obraz ma sens tylko wtedy, gdy kazdy z nas wspina sie w zakresie przestrzegania praw i zobowiazan, a nie gdy stoi, lub co gorsza, schodzi.

Zadanie nasze - jako laikatu - zachowanie Judaizmu, jest czyms donioslym, lecz tez i skarb, jakim zostalismy obdarowani w spadku, ktory nalezy chronic, jest czyms wielkim.

Oby tomik ten sluzyl za bodziec orezu rabinow, naukowcow i swieckich z Ruchu Konserwatywnego, sluzyl pracy, reka w reke - by slowa Deklaracji przeksztalcic w dzialanie.
Oby pozwolil nam zjednoczyc sie tak scisle, by filozofia tu wyrazona pomogla rozwinac i przeniesc styl naszego zycia jako Zydow Konserwatywnych w XXI wiek.

Franklin D. Krentzer
International President of
United Synagogue of America

Miriam

WPROWADZENIE: KOMISJA, DEKLARACJA, RUCH

Setna rocznica Zydowskiego Seminarium Teologicznego w Ameryce, obchodzona na przelomie lat 1986/87, skupila uwage na pierwszych stu latach historii Judaizmu Konserwatywnego na tym kontynencie.

W rzeczywistosci ruch rozpoczal sie w Niemczech pol wieku wczesniej. Spotkanie postepowych rabinow odbylo sie w 1845 roku we Frankfurcie. Trzeciego dnia rabbi Zechariah Frankel opuscil spotkanie na znak protestu przeciwko proponowanej rezolucji, w ktorej gloszono, ze jezyk Hebrajski nie byl 'obiektywnie rzecz biorac niezbedny' dla Zydowskich praktyk religijnych, jednak powinien byc zachowany 'z szacunku dla starszego pokolenia'.

Gdy w 1857 roku we Wroclawiu zostalo utworzone Jewish Theological Seminary, pierwsza postepowa instytucja ksztalcaca postepowych rabinow, Frankel zostal mianowany jej Rektorem.
W ciagu kilku lat instytucja stala sie glowna intelektualna placowka religijnego zycia Zydow z Centralnej i Wschodniej Europy, jak i poza nia.

Zasadniczo ruch zainicjowany przez Frankela byl - z jednej strony - reakcja przeciw Reformie i Ortodoksji, z drugiej - Wroclawskie Seminarium bylo inspiracja i wzorem dla podobnych instytucji zakladanych we Wiedniu, Budapeszcie, Londynie i Berlinie, jak i zamorskich, na kontynencie Amerykanskim.

Wroclawskie Seminarium stalo sie centrum dla znamienitych, postepowych naukowcow, na polach literatury Zydowskiej, jej historii i instytucji, slowem - miejscem sumiennych studiow na temat przeszlosci.
Jednakze zainteresowanie wspolczesna Zydowska teologia, prawem i filozofia Judaizmu bylo tam nikle.

Osobiscie Frankel swoje poglady nazywal 'pozytywno-historycznym Judaizmem'.
Rozumial pod tym terminem, ze Judaizm jest wynikiem procesu historycznego, i ze jego zwolennicy sa wezwani do przyjecia pozytywnego stosunku wobec tworu tego procesu, z czym i my stykamy sie dzis.

Natomiast jego przeciwnicy z obu stron, lewej i prawej, wzywali go by jasno i wyraznie okreslil swoj poglad na Zydowska filozofie.
Frankel rzadko wdawal sie w polemiki. Poniewaz ewidentnie nie mial zamilowania do teologii, skupial sie nad rozwojem nauczania Zydowskiego poprzez badania wlasne, jak i kolegow z Wroclawskiej uczelni, oraz szkoleniem rabinow do sluzby Zydowskim wspolnotom w Europie i poza nia.

W kongregacjach, ktorym rabini ci sluzyli, wprowadzano do rytualu drugorzedne innowacje. Projektowano je tak, by dostosowywac Zydowska tradycje do nowych warunkow i pogladow nowoczesnej ery, zachowujac zarazem nienaruszona strukture i tresc Zydowskiego sposobu przestrzegania (zwyczajow) czy obchodzenia (swiat).

Model ten byl w duzej mierze powielany na ziemi Amerykanskiej.

(Amerykanskie) Zydowskie Seminarium Teologiczne, zalozone w 1886 roku, mialo trudnosci przez pierwsze 15 lat. W 1902 roku w jego progi zaproszono Solomona Schechtera, aby sluzyl mu jako Przewodniczacy. Zgromadzil on plejade doskonalych naukowcow (wybieranych) sposrod najwybitniejszych (osobistosci).
Wraz z nim samym zaliczali sie tu (tak wielcy, jak) Louis Ginzberg, Aleksander Marx, Israel Friedlander, Israel Davidson i Mordecai Kaplan, jak rowniez grupa innych niemniej znakomitych naukowcow, moze mniej powszechnie znanych, lecz wysoce obdarzonych (talentami) i tworczych.

Seminarium wespol z zastepem jego pierwszych wychowankow wydalo wartosciowe prace na polach wiedzy historycznej i literackiej.

Rosnaca liczba Zydow Amerykanskich przylaczala sie do Judaizmu Konserwatywnego, swiadczac w ten sposob iz ruch wyszedl naprzeciw oczekiwaniom rozwijajacej sie w tu wspolnoty Zydowskiej.
Te liczne sukcesy utwierdzily panujace wsrod liderow ruchu przekonanie ze potrzeba wyjasnienia szczegolow w kwestii przewodnich zasad i subtelnych odcieni ruchu w tak fundamentalnych sprawach, jak Bog i czlowiek, Izrael i swiat, etyka i rytual, byla niewielka.

Miriam

Praktyczna lekcje wynikajaca z okolicznosci, ktore wydawaly sie wspierac zasadnosc unikania, czy przynajmniej minimalizacji dyskusji na tematy teologiczne, filozoficzne i dotyczace kwestii prawnych, wzmacnialy czynniki wewnetrzne.

Pierwszy lezy w charakterze Judaizmu Konserwatywnego. Pojawil sie on jako ruch sprzeciwu, powolany do istnienia po to, by powstrzymac zalew fala Reformowanych, ktore to zadanie zostalo uwienczone duzym powodzeniem, pokazujac zarazem, ze tradycja Zydowska byla znakomicie zgodna z wiernoscia zasadom zycia amerykanskiego.
Tysiace mezczyzn i kobiet, ktorzy zlaczyli szeregi, w wiekszosci deklarowaly, kim nie byli.
O wiele mniej byli zainteresowani zglebianiem ukrytego znaczenia na temat, kim byli...

Drugim motywem bylo pragnienie zachowania, i - na ile to mozliwe - podkreslenia Zydowskiej jednosci, oraz z pewnoscia - nie powiekszania podzialu posrod (Ludu) Izraela.
W zalozeniu Zjednoczonej Synagogi - jak sama nazwa wskazuje - Schechter pokladal nadzieje na zjednoczenie pod jednym sztandarem wszystkich kongregacji, w jakimkolwiek stopniu respektujacych tradycje, tych z prawicy, lewicy i centrum.

Mozna byc pewnym, ze wiekszosc kongregacji Ortodoksyjnych wkrotce zaczela poszukiwac przywodcow (dla siebie) gdzie indziej. Pozostawalo zywic nadzieje, jaka przyswiecala licznym liderom Judaizmu Konserwatywnego, ze przez unikanie jasnego naszkicowania zasad ruchu mozna bedzie uniknac podzialow przynajmniej wewnatrz wlasnych szeregow.
Ponadto, Judaizm w ogole rzadko usilowal formulowac system wierzen; nawet Majmonidesowi nie udalo sie pozyskac powszechnej akceptacji dla swych Trzynastu Zasad, Ani Ma'amin.
Judaizm, byc moze nie w pelni swiadomie, dlugo dzialal bez okreslania zasad glownych - dalece lepsze mgliste roznice, niz plonacy odszczepiency...

W koncu, trzeci czynnik jaki wplynal na ten obraz - kompletna intelektualna i duchowa niezdolnosc, skutkujaca niemoznoscia wyrazenia religijnej prognozy na Judaizm Konserwatywny jako calosc.
Pojedynczy naukowcy i mysliciele Zydowscy, z obu srodowisk - akademickiego i rabinackiego - pisali dziela zawierajace wartosciowe dla takiego projektu przewidywania. Byly to jednak opinie indywidualne, osob czesto wplywowych, a jednak nie uznanych za uprawnione do stanowienia norm dla ruchu jako calosci.
Mozna rozumiec i doceniac wage okolicznsci wplywajacych (w przeszlosci) na decyzje o nieformulowaniu az dotad deklaracji o ideologii.
Jednakze w naszym czasie rosnaca swiadomosc wlasna kazdej Zydowskiej szkoly, oraz glebszy niepokoj w kwestiach religijnych, nurtujacy ostatnio najglebiej oddanych czlonkow spolecznosci, wymagaja odpowiedzi na pytania, postrzegane wczesniej jako latwiejsze do przemilczenia.

Sformulowanie podstawowej doktryny w Judaizmie Konserwatywnym jest po czesci trudnym zadaniem, dalece bardziej niz dla jego siostrzanych ruchow.
Judaizm Reformowany nie uznal znaczenia Zydowskiego Prawa (za ogolnie obowiazujace), tak ze kazdy rabin i kazdy czlonek kongregacji ma tu wolny wybor jakichkolwiek czesci tradycji wygladajacych dla niego sympatycznie, w imie 'osobistej autonomii'.
Amerykanska Ortodoksja z kolei, podzielona na tuzin grup i frakcji, teoretycznie jest zjednoczona pod dogmatem iz oba - Pisane i Ustne Prawo - zostaly dane Mojzeszowi na Synaju przez Boga i pozostaja niezmienione i niezmienialne przez wieki.
Faktycznie, przyrzeczenie takiej przystani absolutnej pewnosci, w swiecie gdzie wszystko jest poddane w watpliwosc, bylo zrodlem atrakcyjnosci, jakie Ortodoksja posiadala dla wielu z naszych rowiesnikow.
Aczkolwiek ma to wysoka cene.
Zdobycze wspolczesnej nauki, oglaszajacej dluga historie rozwoju, sa w Judaizmie (Ortodoksyjnym) ignorowane, a wyzwania jakie stawia wspolczesne zycie - lekcewazone, gdy jest to mozliwe, lub minimalizowane w obliczu niemoznosci calkowitego zlekcewazenia.

Miriam

To Judaizm Konserwatywny najbardziej wprost wychodzi naprzeciw wyzwaniu powiazania tradycji z nowoczesnoscia.
Poprzez utrzymanie najwiekszej czesci tradycji, bedac zarazem wciaz otwartym na wartosciowe aspekty nowoczesnosci, wyraza zywotna i istotna wizje Judaizmu (odpowiednia) dla naszego czasu.
Mimo stopnia trudnosci, jakie czas ten stwarza, nadziei dodaje znany cytat z naszych Medrcow: LEFUM TZAARA AGRA, 'Wedlug wysilku wynagrodzenie' (P. Avot 5:24).

Wiek dwudziesty, tak obfitujacy w wazne dla historii Zydowskiej wydarzenia, uczynil to zadanie szczegolnie istotnym.

Utworzenie Panstwa Izrael, zgroza Holocaustu i nadzwyczajny rozwoj i kreatywnosc spolecznosci Zydowskich w Ameryce Polnocnej, wszystko to wymaga nowych syntez i zastosowan, w kwestii nowego i starego, na obu drogach - mysli i akcji.
Zydzi musza tez odpowiedziec sobie na kilka kwestii poruszajacych gatunek ludzki jako calosc, wlaczajac tu szczegolnie: ruch feministyczny, szokujacy postep techniczny i badania biomedyczne, jak i budzace trwoge zagrozenie unicestwienia nuklearnego.

Jak wyjasni (lektura) tych stron, spolecznosc Konserwatywna ma swoj wlasny, charakterystyczny punkt widzenia na temat wielu z tych problemow, ktory jest spojny a zarazem pluralistyczny, dbaly i nastawiony na dzialanie, tradycjonalny a zarazem odpowiadajacy terazniejszsci.

Przez dziesieciolecia Zydzi Konserwatywni wyrazali filozofie ruchu swoim zyciem.
Pewna czesc konserwatywnych rabinow i przywodcow laikatu artykulowala te opinie - jako calosc grupy lub jej czesc - takze na pismie lub w formie przemowien.
Jednak z osiagnieciem przez spolecznosc Konserwatywna dojrzalosci, coraz czesciej odczuwa sie koniecznosc posiadania oficjalnej deklaracji o regulach.

Rozstrzygajacy krok podjeto w 1985 r.
Oficjalny przywodca dwoch galezi ruchu, Dr Gerson D. Cohen, wowczas Kanclerz The Jewish Theological Seminary, oraz Rabbi Aleksander Shapiro, wowczas Przewodniczacy Rabbinical Assembly, uzgodnili utworzenie Komisji d/s Ideologii (dzis - Filozofii) Judaizmu Konserwatywnego, skladajaca sie z 7 czlonkow Seminarium i 7 czlonkow ze Zgromadzenia Rabinow.

Piszacy te slowa, ktory od 37 lat byl czlonkiem Fakultetu Seminaryjnego i zarazem Przewodniczacym Zgromadzenia Rabinow, zostal zaproszony do pelnienia funkcji Przewodniczacego Komisji, jako ze reprezentowal obie agencje ruchu. Sklad jej zostal nastepnie rozszerzony, przez wlaczenie reprezentantow United Synagogue of America, Ligi Kobiecej Judaizmu Konserwatywnego, Federacji Zydowskich Klubow Meskich, Zgromadzenia Kantorow i Zgromadzenia Zydowskich Pedagogow oraz rabinow - kolegow z Izraela, tak ze Komisja mogla przemawiac do wszystkich czesci skladowych Konserwatywnej spolecznosci.
Nastepujacy rabini i przedstawiciele laikatu byli czlonkami Komisji:

Robert Gordis, Przewodniczacy
Rabbi Kassel Abelson
Rabbi Howard Addison
Rabbi Jacob Agus
Rabbi Elliot N. Dorff
Rabbi Neil Gillman
Mr. Max Goldberg
Rabbi Simon Greenberg
Ms. Evelyn Henkind
Sedzia Norman Krivosha
Dr. Anne Lapidus Lerner
Rabbi David Lieber
Mr. Francis Mintz
Rabbi Ludwig Nadelmann
Rabbi David Novak
Rabbi Stanley Rabinowitz
Rabbi Gilbert S. Rosenthal
Rabbi Benjamin Segal
Rabbi Alexander Shapiro
Dr. Miriam Klein Shapiro
Rabbi Seymour Siegel
Mr. Jacob Stein
Rabbi Gordon Tucker

Nastepujace osoby byly czlonkami Komisji z urzedu:

Dr. Gerson D. Cohen - Kanclerz Jewish Theological Seminary (1972-86)
Dr. Ismar Schorsch - Kanclerz Jewish Theological Seminary (1986 - )
Rabbi Alexander Shapiro - Przewodniczacy Rabbinical Assembly (1984-86)
Rabbi Kassel Abelson - Przewodniczacy Rabbinical Assembly (1986-1988)
Mr. Marshall Wolke - Przewodniczacy United Synagogue of America
(1981-85)
Mr. Franklin Kreutzer - Przewodniczacy United Synagogue of A. (1985-89)
Ms. Selma Weintraub - Przewodniczaca Ligi Kobiecej Judaizmu
Konserwatywnego (1982-86)
Ms. Evelyn Auerbach - Przewodniczaca Ligi Kobiecej Judaizmu
Konserwatywnego (1986- )
Cantor Saul Z. Hammerman - Przewodniczacy Zgromadzenia Kantorow
(1985-87)
Cantor Solomon Mendelson - Przewodniczacy Zgromadzenia Kantorow
(1987-89)
Dr. Michael Korman - Przewodniczacy Zgromadzenia Zydowskich
Pedagogow (1985-87)
Rabbi Marim Charry - Przewodniczacy Zgromadzenia Zydowskich
Pedagogow (1987-89)

W okresie od 1985 do 86 Sekretarzem Komisji byl Rabbi Akiba Lubow. W 1987 roku role ta pelnila Ms. Rebecca Jacobs.

Komitet Wydawniczy pracowal w skladzie: Elliot Dorff, Robert Gordis, Rebecca Jacobs, David Lieber i Gilber S. Rosenthal.

Podczas swego istnienia Komisja poniosla bolesna strate w postaci smierci swych dwoch najbardziej oddanych czlonkow, Rabina Jacoba B. Agus'a i Rabina Ludwiga Nadelmanna, ktorzy zostali odwolani do Akademii Niebianskiej. Utracilismy ich obecnosc z wielka przykroscia, yehi zikhram barukh.

Miriam

W swym pelnym skladzie Komisja zebrala sie dziesieciokrotnie, kazde spotkanie trwalo dwa dni, od 25/26 maja 1985 do 9/10 listopada 1987.

Mozna (dzis) bezpiecznie stwierdzic, ze rozpoczynajac prace Komisja miala powazne watpliwosci co do szans na jej powodzenie.

Po pierwsze i najwazniejsze, naturalna trudnosc stanowila niezdolnosc wyrazenia w slowach prognozy na przyszlosc ruchu, liczacego jakies 2 miliony mezczyzn i kobiet, z setkami liderow.

Po drugie, wszechobecnym zagrozeniem bylo stworzenie dokumentu, ktory moglby poglebic (istniejace) roznice wewnetrzne, na skutek usilowan zdefiniowania stanowiska w kontrowersyjnych kwestiach.
Z drugiej strony proby unikniecia (tego zagrozenia) moglyby spowodowac stworzenie milej (dla ucha) deklaracji maskujacej roznice i ( w efekcie) wydanie antologii frazesow.
Innymi slowy, Judaizm Konserwatywny ujawnilby sie raczej jako koalicja, a nie ruch, co wydaje sie byc fatum ogarniajacym tak liczne przestrzenie dzialalnosci wspolczesnych spolecznosci.

Niezaleznie od ostatecznej oceny wynikow naszej pracy, nagroda czlonkow Komisji byla wielka, gdy sami odkryli, iz osiagneli o wiele lepsze porozumienie, niz odwazyli sie miec nadzieje (na poczatku).

Postepowalismy w nastepujacy sposob:

- aby zapoznac czlonkow Komisji z problemami przed jakimi staja, i polozyc fundament pod swobodna, a zarazem przyjazna dyskusje nad sprawami bedacymi jej przedmiotem, otwierajac zebranie Przewodniczacy zaproponowal, by kazdy czlonek poczul sie zaproszony do sporzadzenia wlasnego Ani Ma'amin, wyznania wiary dotyczacego osobistych, fundamentalnych przekonan jak i pomyslow na rozwiazanie glownych problemow stawianych przez zycie - zarowno z punku widzenia Zyda, jak i istoty ludzkiej.

- (Nastepnie) kazdy referat byl przedmiotem szczegolowej analizy i krytyki na tych wczesnych spotkaniach Komisji.
Artykuly, sprawdzone podczas tego procesu, beda opublikowane w (oddzielnym) tomie, wraz z Deklaracja o Zasadach Judaizmu Konserwatywnego.
Ponad i poza wywodzaca sie z samej natury rzeczy wartoscia ich tresci, przedstawienie tych Ani Ma'amin dostarczy pewnego wgladu w osobisty swiatopoglad czlonkow Komisji i w ten sposob doda zbiorowej Deklaracji wymiar indywidualny i pluralistyczny.
Nalezy dodac, ze przygotowanie deklaracji osobistych bylo dobrowolne i nie wszyscy czlonkowie skorzystali z tego zaproszenia.

- Po przygotowaniu tych wypowiedzi, Komisja zdecydowala, ktore tematy szczegolowe beda zawarte w Deklaracji o Zasadach.
Poproszono kazdego czlonka Komisji o przygotowanie wstepnego szkicu na jeden lub kilka tematow sposrod (wybranych) dzialow. W niektorych przypadkach ten sam temat byl przedstawiany w projektach przez wiecej niz jednego czlonka Komisji.

- Nastepnie kazdy dzial byl studiowany przez wszystkich czlonkow, linijka po linijce, na kolejnych spotkaniach.
Teksty zostaly sprawdzone i zaleznie od wyniku szczegolowych dyskusji, uzupelnione lub skrocone.
Prawie kazdy dzial nosi slady tego wkladu wszystkich czlonkow.

Wiekszosc szkicow sprawdzono dwa lub trzy razy, niektore nawet czesciej. Duch wspolpracy panujacy pomiedzy autorami oryginalnych tekstow i ich kolegami sprawial, ze dyskusje byly dla ich uczestnikow zarowno cieplym, przyjaznym doswiadczeniem, jak i stymulujacym intelektualnym spotkaniem.

- Kolejnym etapem bylo, ze Komisja, dzialajac jako Komitet Calosciowy, przyjela formalnie ostateczna wersje, jaka miala zawierac Deklaracja.

- Ostatecznie Komitet Wydawniczy (ponownie) czytal tekst, wprowadzajac korekte stylistyczna, nie wplywajaca na tresc (merytoryczna).

Z wiara, iz dokument przedstawia zgodne poglady ruchu, nie ma powodu zaznaczac, ze Deklaracja o Zasadach Judaizmu Konserwatywnego nie jest katechizmem czy testem wiary...

Tam, gdzie wiecej niz jedno stanowisko miesci sie w obrebie parametrow Judaizmu Konserwatywnego, fakt ten jest odnotowany w Deklaracji.
Pluralizm charakteryzuje nie tylko Judaizm jako calosc, rowniez w kazdej szkole mysli Zydowskiej jest on zywiony duchem suwerennosci.

Akceptacja Deklaracji, czy to jako jako calosci, czy w szczegolach, nie jest obligatoryjna dla Konserwatywnego Zyda, swieckiego, czy rabinackiego. Jak i nie jest wymagana identyfikacja kazdego czlonka Komisji z kazdym poszczegolnym stanowiskiem zawartym w Deklaracji.

Z postepem naszej pracy przyswoilismy sobie dwie wazne lekcje w kwestii dalekosieznych konsekwencji dla naszego ruchu.

Po pierwsze, czesto gloszone jest, iz Judaizm Konserwatywny jest w zaniku, w zagrozeniu zwyrodnieniem do koterii pozostalych w niej czlonkow, lub podzialem na pewna grupe wrogich obozow.

Podczas tych dwoch lat pracy ze soba nauczylismy sie, ze - podobnie jak bylo z zawiadomieniem o smierci (zyjacego) Marka Twaine'a - ogloszenie nadchodzacego zgonu Judaizmu Konserwatywnego jest 'mocno przesadzone'...

Po drugie - odkrylismy, w co niektorzy powatpiewali na poczatku, iz podczas gdy mamy roznice odnosnie nastawienia i postepowania w niektorych sprawach, mamy tez i o wiele szersze plaszczyzny porozumienia wewnatrz naszych szeregow.

Miriam

Wszystkie grupy mieszczace sie wewnatrz ruchu akceptuja podstawy filozofii licznie wyrazone w Deklaracji o Zasadach.

W skrocie mozna wyrazic je, jak nastepuje:

- 'Na poczatku Bog...' Aczkolwiek roznimy sie w naszym postrzeganiu i doswiadczaniu rzeczywistosci, stwierdzamy nasza wiare, ze Bog jest Stworca i Panem wszechswiata. Swa moca powolal swiat do istnienia. Boza madrosc i dobroc kieruje przeznaczenim swiata.
Z wszelkich znanych nam istot zywych, jedynie ludzkosc, stworzona na Jego obraz i obdarzona wolna wola, zostala wyrozniona, by byc odbiorca i nosnikiem Objawienia.
Efektem tego ludzko-Boskiego spotkania jest Tora, ucielesnienie Bozej woli oznajmionej, w pierwszym rzedzie Zydom przez Mojzesza, Prorokow i Medrcow, jak i prawym i napelnionym madroscia z wszelkich narodow.

- Po drugie, uznajemy autorytet Halachy, ktora nigdy nie byla monolityczna, czy niezmienna. Wrecz przeciwnie, jak wskazuje obficie nowozytna wiedza, Halacha rosla i rozwijala sie w trakcie zmieniajacych sie czasow i roznych okolicznosci. Te zyciodajne tresci sa dzis, w swiecie zawrotnych zmian, podwojnie niezbedne.

- Po trzecie, choc termin ten byl nieznany, na przestrzeni wiekow pluralizm zawsze charakteryzowal Zydowskie zycie i mysl.
Wyrazone to zostalo w roznorodnosci opinii i stanowisk biblijnych prawodawcow, kaplanow, prorokow, historykow, psalmistow i nauczycieli Madrosci, setkach kontrowersji pomiedzy rabinami w Talmudzie i kodeksach, oraz w odpowiedziach ich spadkobiercow.
Wspolczesne usilowania stlumienia wolnosci badan i prawa do roznicy pogladow sa w gruncie rzeczy obcym wtretem w Zydowskie zycie.

- Po czwarte, bogaty zbior tekstow Halachy i Haggady, i pozniejszej literatury filozoficznej i mistycznej, poszukujacej drog zblizenia do Boskiej Obecnosci, jest drogocennym zasobem dla zglebiania duchowosci Zydow i ludzkosci.

- Po piate, wszelkie aspekty Prawa Zydowskiego i (wskazowki) jego realizacji podkreslaja wage etyki w zyciu Zydow.

- Po szoste, Izrael jest nie tylko Ziemia Swieta, gdzie narodzila sie nasza wiara, lecz odgrywa tez fundamentalna role dla naszej terazniejszosci i przyszlosci.
Izrael jest symbolem jednosci Zydow w swiecie, ojczyzna dla milionow Zydow i jedyna w swoim rodzaju arena Zydowskich mozliwosci tworczych. Wraz z nasza odpowiedzialnoscia wobec Izraela, powinnoscia nasza jest tez wzmacnianie i ubogacanie zycia spolecznosci Zydowskich, jak swiat dlugi i szeroki, wlaczajac - co trzeba twardo powiedziec - nasze wlasne (spolecznosci).

- Po siodme, Zydowskie Prawo i tradycja, odpowiednio rozumiane i interpretowane, wzbogaci zycie Zydowskie i pomoze formowac swiat, bardziej zblizony do prorockich wizji o Krolestwie Bozym.

Mamy nadzieje, ze Deklaracja bedzie sluzyc jako opis stanu wierzen calosci ruchu Judaizmu Konserwatywnego.

Ufamy, ze wskaze ona wszystkim poszczegolnym Zydom, czego oczekuje od nich ruch, ktoremu powierzyli swoja lojalnosc.

Ponad wszystko zas modlimy sie, by pomogla ona nauczyc kazdego z naszych braci i siostr pytan, jakie powinnismy stawiac sobie samym, jako istoty ludzkie i jako Zydzi.

Zywimy tez nadzieje, ze liczni Zydzi, niezwiazani dzis z Judaizmem Konserwatywnym, zdolaja odkryc, iz Deklaracja o Zasadach wyraza ich najglebsze przekonania i idealy.

Wiemy, ze istnieje niewypowiedziana ilosc mezczyzn i kobiet, w Ameryce Polnocnej, Izraelu i na calym swiecie, bedacych zwolennikami Judaizmu Konserwatywnego, bez swiadomosci, ze to tu przynaleza...
Mamy nadzieje, ze zostana zainspirowani do przylaczenia sie do naszego Ruchu i w ten sposob na trwale umocnia sie jego oddzialywaniem.

Oby wszedzie nasi bracia i siostry stali sie bardziej zatroskani - nie tylko o przetrwanie - lecz i zwiazali sie z Judaizmem wartym przetrwania, tak by Boza obietnica dana Abrahamowi: 'Badz blogoslawienstwem...' byla wypelniona wobec jego potomstwa.

Za przywilej wspolnego obradowania i rozwazania Bozych zwiazkow z Izraelem oraz Przymierza Izraela z Bogiem, pokornie blogoslawimy i wyslawiamy Jego Imie.

Robert Gordis, Przewodniczacy
Komisji d/s Filozofii Judaizmu Konserwatywnego

3 luty 1988
Tu Bi Shvat 5748
40-ty rok Niepodleglosci Izraela

Miriam

BOG W SWIECIE

BOG

Wierzymy w Boga. W istocie Judaizm nie moze byc bezstronny w kwestii wiary lub opinii o Bogu.
Bog przebywa zawsze w centrum naszego wlasnego rozumienia siebie jako ludzi, jak i w calej Zydowskiej literaturze i kulturze, Bog przenika nasz jezyk, prawo, sumienie i tradycje.

Od slow otwierajacych Ksiege Genezis, nasza Tora i tradycja stwierdza, ze Bog jest Jedyny, ze to On jest Stworca, i ze Jego Opatrznosc przenika na wskros historie ludzka.

Swiadomosc (istnienia) Boga wypelnia takze Zydowskie zdolnosci tworcze i dokonania: wzniosle nauki moralne Prorokow, pelne milosierdzia Prawo Rabiniczne, duchowe tesknoty naszych znawcow liturgii i logiczne analizy filozofow, wszystko to odzwierciedla fascynacje Bogiem, pragnienie doswiadczenia Go w naszym zyciu i czynienia Jego woli.
Bog jest najwazniejsza postacia w historii Zydow i w Judaizmie.

Choc nikt nie moze pojac doswiadczenia i swiadomosci Zydowskiej bez rozmyslania i rozmawiania o Nim, Bog jest takze zrodlem wielkiego niezrozumienia i zamieszania.

Watpliwosci i niepewnosc w kwestii Boga sa nieuniknione; w istocie rosna one nawet w sercach i umyslach biblijnych bohaterow, takich jak Abraham, Mojzesz i Job, biblijnych Prorokow i nauczycieli Madrosci, pomiedzy najwiekszymi mistrzami rabinicznych Midraszy, i w pismach slynnych Zydowskich myslicieli i poetow, az po dzien obecny.

Mozna zyc w pelni i autentycznie jako Zyd, nie posiadajac wyselekcjonowanej, satysfakcjonujacej odpowiedzi na takie watpliwosci; nie mozna jednak zyc skrupulatnym zyciem Zydowskim bez zadawania tych pytan...

Czy Bog istnieje?
Jesli tak, jakiego rodzaju Istnieniem jest Bog?
Czy Bog ma plan wobec wszechswiata?
Czy Bog troszczy sie o mnie?
Czy On wysluchuje modlitwe?
Czy Bog zezwala na cierpienie niewinnych?

Kazde z tych pytan, i wiele innych, bylo przez stulecia przedmiotem dyskusji i debat, zarowno wsrod teologow, jak i swieckich.

Biblijna Ksiega Joba zglebia kazde z nich, dochodzac do wniosku, ze Bog i Jego drogi nie moga byc w pelni zrozumiane przez istoty ludzkie.

Tradycja Zydowska uczyla nieprzerwanie, ze musimy zywic wiare, nawet gdy nie mamy ostatecznych dowodow.

Judaizm Konserwatywny deklaruje decydujaca wage wiary w Boga, lecz nie okresla wszystkich dokladnych parametrow tego wierzenia.
Z pewnoscia wiara w boga w trojcy, czy w boga kaprysnego i niemoralnego, nigdy nie moze byc spojna z Zydowska tradycja i historia.
Aczkolwiek istnieja realne roznice, wlasciwie oceniane pod wzgledem ich rangi.

Dla wielu z nas wiara w Boga oznacza zaufanie, ze Najwyzsza, Ponadnaturalna Egzystencja istnieje i ma moc rozkazywania i kontrolowania swiata wedlug Swej woli.

Jako ze Bog nie jest obiektem, ktory mozemy sobie latwo uzmyslowic, poglad ten opiera sie na dowodzie posrednim.
Sa liczne podstawy wiary w Boga.
Zawieraja sie tu:
- Swiadectwa Pism
- Fakt, ze jest tu raczej 'cos' niz 'nicosc'
- Bezmiar i planowosc wszechswiata
- Sens przykazan, jaki czujemy w obliczu moralnych wymagan
- Doswiadczenie zadziwiajacych wydarzen historycznych i istnienie zjawisk, ktore wydaja sie przekraczac swiat fizyczny, jak ludzka swiadomosc i tworczosc.

Wszystkie one wskazuja na 'Cos' ponad nami. Wzmacniaja one jedna druga, tworzac doswiadczenie Boga, a stad wiare w Tego, ktory - aczkolwiek niedostrzegalny - istnieje w prostym znaczeniu tego slowa.

Jest to koncepcja Boga wyplywajaca z odczytania Biblii wprost.

Inni widza rzeczywistosc Boga odmiennie. Jego istnienie, z powodu niewidzialnosci, nie jest dla nich faktem jaki moze byc sprawdzony.
Boska obecnosc jest raczej punktem wyjsciowym naszego pelnego pogladu na swiat i nasze miejsce na nim.

Gdzie tak postrzegany Bog moze byc znaleziony i doswiadczony?
Nie jest On istnieniem, na ktore mozemy wskazac.
W zamian - jest On obecny, gdy szukamy znaczenia w swiecie, gdy pracujemy na polu etyki, sprawiedliwosci i dla ocalenia przyszlosci.

Opis Boskiej natury nie jest ostatnim zdaniem logicznej demonstracji; wyplywa to z rozdzialow naszej tradycji i opowiesci spolecznosci.
Wedlug tego punktu widzenia Bog jest rowniez Obecnoscia i Sila przewyzszajaca nas, lecz Jego Istota jest w pelni niezalezna od naszych wierzen i doswiadczen.

Ta idea Boga jest blizsza Jego obrazowi wielu Zydowskich filozofow i mistykow.

Obie opinie, szeroko tu scharakteryzowane, maja swe korzenie w Biblii i w pozostalej Zydowskiej tradycji.
Obie sa dobrze wyjasnione w mysli Judaizmu Konserwatywnego i wspolistnieja po dzis dzien w naszym ruchu.

W istocie rzeczy sa bardzo rozpowszechnione.
Obie domagaja sie w szczegolnosci, by jezyk i pojecia tradycyjnie uzywane gdy mowi sie o Bogu, byly wiazaca i wyznaczajaca najprostsza droge czescia naszego sposobu zycia.

Choc wyznawcy obu tych opinii uzywaja przenosni by mowic o Bogu, wszyscy deklarujemy sile tradycyjnych okreslen (takich jak Krolestwo i Ojcostwo Boga), ktore wplywaja w bardzo pozytywny sposob na nasze zycie.

To, ze jest wiele kwestii dotyczacych Boga, ktore nie sa w pelni wyjasnione, nie znaczy ze nasza wiara nie jest wazna.
Odwrotnie, moze ona zmieniac swiat, gdyz to, co ktos sadzi o Bogu, bedzie zarowno ksztaltowac, jak i odzwierciedlac jego lub jej najglebsze zaangazowanie zyciowe.

Na przyklad wiara w jednosc Boga stwarza i umacnia przekonanie o jednosci ludzkosci i obowiazujacym charakterze norm sprawiedliwosci i etyki.

Podobnie, ludzie wierzacy w Boga, ktory 'przygarnia sieroty i chroni wdowy', a nam nakazuje postepowac podobnie, zbuduja wspolnote niezmiernie rozna od spolecznosci wyslawiajacej tylko autonomie istot ludzkich.

Trudna do okreslenia Boza natura daje nam zawsze wiele mozliwosci decydowania, jak powinnismy Go sobie wyobrazac i jak to bedzie wplywac na nasze zycie.

Ludzkosc okresla czym jest istnienie, jakies wybory w tej materii musza nieuchronnie byc podejmowane.

Pelna determinacji wiara w Boga, jaka charakteryzowala nasza historie od Abrahama i Sary, pozostaje w naszym wlasnym kruchym swiecie niezmienna, jak instrukcja i inspiracja, i trwa wzywajac nas do ksztaltowania naszego zycia na wzor Boga, w Ktorego wierzymy.

Miriam

OBJAWIENIE

Judaizm Konserwatywny stwierdza swa wiare w Objawienie, odkrywajace zewnetrzne zrodlo wiary w prawde wyplywajaca od Boga.
Tym stwierdzeniem podkreslamy, ze choc prawda jest przekazana przez ludzi, nie jest ludzkim odkryciem. To wyjasnia, dlaczego nazywamy Tore torat emet.

Prawda Tory jest dwojaka: teoretyczna i praktyczna, co znaczy, ze uczy nas o Bogu i o naszej roli w Jego swiecie.

Judaizm Konserwatywny odrzuca relatywizm, jako taki zaprzeczajacy (istnieniu) jakiegos obiektywnego zrodla miarodajnej prawdy.
Odrzucamy takze fundamentalizm i doslowne pojmowanie tresci, ktore nie przyjmuja ludzkiego czynnika w Objawieniu, wykluczjac w ten sposob niezalezna role ludzkiego doswiadczenia i przyczyny tego procesu.

Wewnatrz Konserwatywnej spolecznosci natura Objawienia i jego znaczenie dla Zydow byly roznie rozumiane.

Wierzymy, ze klasyczne zrodla Judaizmu zapewniaja dostateczny (zasob) precedensow dla (podtrzymania) opinii na temat Objawienia.

Pojedyncze, najwieksze wydarzenie w historii Bozego Objawienia, mialo miejsce na Synaju, nie ogranicza sie jednak tylko do tego. Przekaz Bozy trwal w nauczaniu Prorokow i biblijnych Medrcow, aktywnosci Rabiniow Mishny i Talmudu, wystepuje w Halasze i Aggadzie (Prawo i tradycja ustna). Proces Objawienia nie zakonczyl sie na tym; pozostaje zywy w Kodeksach i Odpowiedziach po dzis dzien.

Niektorzy z nas rozumieja Objawienie jako osobiste spotkanie miedzy Bogiem i ludzmi.
Wsrod nich sa wierzacy, ze to osobiste spotkanie mialo forme rozmowy, ze Bog porozumial sie z nami uzywajac rzeczywistych slow.
Dla nich tresc Objawienia jest bezposrednio wiazaca, jak precyzowala to interpretacja rabinacka. Przykazania Tory same w sobie wyplywaja wprost od Boga.

Jednakze inni wierza, ze Objawienie polega na niewyrazalnym spotkaniu ludzkosci z Bogiem. Doswiadczenie Objawienia pobudza ludzi do wyrazenia w slowach norm i idei, utrwalajac w ten sposob historyczny wplyw zetkniecia sie z Objawieniem.

Jeszcze inni wsrod naszego ruchu rozumieja Objawienie jako trwajace odkrywanie prawdy o Bogu i swiecie poprzez przyrode i historie.
Prawdy te, choc zawsze uwarunkowane kulturowo, sa niemniej postrzegane poprzez Bozy koncowy cel kreacji.

Miriam

HALACHA (PRAWO ZYDOWSKIE)

NIEZBEDNOSC HALACHY

Halacha sklada sie z norm, jakich naucza Zydowska tradycja, wskazujacych jak powinno sie zyc jako Zyd.

Wiekszosc Zydowskich zasad zawarta jest w Prawach z Biblii, w ich rabinicznej interpretacji i rozszerzeniach (pisanych) przez stulecia.
Niektore wyplywaja takze z obyczjow, inne wywodza sie z etycznych idealow gloszonych przez prawa i zwyczaje, rozszerzajac Halache i przekraczajac ja (lifnim m'shurat hadin)

Jako ze kazdy wiek wymaga nowych interpretacji i zastosowan, Halacha jest w procesie ciaglego przetwarzania.
Jest to metoda stosowana zarowno w starozytnej tradycji, zakorzeniona w doswiadczeniu i tekstach naszych przodkow, jak i wspolczesnie - nadajaca wartosc, forme i przekazujaca nam wskazowki dotyczace sposobu zycia.

Dla wielu Zydow Konserwatywnych Halacha jest niezbywalna, przede wszystkim dlatego, ze jest ona tym, co spolecznosc Zydowska rozumie jako Boze wymagania.
Ponadto, jest to konkretny sposob wyrazenia naszej ciaglej obecnosci w obliczu Boga.

Wewnatrz Konserwatywnej spolecznosci Boski skladnik Zydowskiego prawa jest pojmowany na rozne sposoby, lecz jakkolwiek jest rozumiany, dla wielu glowna racja bytu jest posluszenstwo nakazom Halachy, ktora to racja wzmacnia wszelkie pozostale.
Niemniej i inne czynniki dopelniaja teologiczne podstawy Halachy.
Ma to znaczenie dla identyfikacji i utrwalenia istnienia Zydow i ich tradycji.

Halacha uczy i wyostrza swiadomosc etyczna zarowno pojedynczych osob jak i spolecznosci, przedkladajac pod rozwage przypadki, uczac Zydow jak postrzegac je w swietle etyki.
Ustala minimalne wzorce postepowania, a idealom nadaje konkretny wyraz.

Poza ksztaltowaniem tresci norm etycznych, Halacha pomaga w ten sposob motywowac postawe posluszenstwa jej prawom - nie, jak dzialo sie w poprzednich pokoleniach: przez prawne narzucanie ich (wykluczajac pewne ograniczenia w Izraelu) - lecz poprzez ustanowienie zbioru obu celow prawa, boskiego i spolecznego.
W ten sposob Halacha ustala strukture norm ksztaltowania ludzkich interakcji i wplywa na nasze relacje z Bogiem
Dostarcza nam znakow, dzieki ktorym mozemy zarowno uczyc sie, jak i okazywac poboznosc, wlaczajac jezykowe symbole, modlitwy, konkretne elementy odziezy i studiowanie uswieconych tekstow.

Religijna podstawa Halachy czyni ja wiedza o wiele bardziej wszechstronna dla zycia, niz jakis swiecki system norm.

W koncu - jak przypomina nam modlitewnik dwa razy dziennie kazdego dnia - Halacha jest Bozym darem dla nas, przejawem Bozej milosci.
Podobnie, nasze przylgniecie do Halachy, jest z naszej strony aktem milosci Boga. Faktycznie jest to glowny sposob w jaki Bog i Zydzi okazuja sobie nawzajem milosc.

Z tych wszystkich powodw, Halacha jest w tych rozwinieciach swej formy niezastapionym skladnikiem tradycyjnego Judaizmu, zywotnym i nowoczesnym.
Nie jest ona przy tym caloscia naszej Zydowskiej tozsamosci; Judaizm wpisuje refleksje etyczna i teologiczna w prawo ustne (Aggadah), historie zwiazana z konkretnym krajem i jezykiem, w sztuke, muzyke, literature itp.
W istocie Judaizm jest cywilizacja w najpelniejszym znaczeniu tego slowa. A Halacha jest fundamentem tej cywilizacji.

Miriam

TRADYCJA I POSTEP W HALASZE

Swietosc i powaga Halachy wiaze sie z kwintesencja Prawa, nie zas z kazdym prawem z osobna. Na przestrzeni historii Zydowskiej Halacha byla przedmiotem zmian. Poszanowanie tradycji i troska o jej kontynuacje zapobiegaly pochopnym korektom, lecz w Zydowskiej praktyce zmieniano ja od czasu do czasu. Najczesciej potrzebny progres stwarzala nowa interpretacja czy zastosowanie zaistnialych precedensow, czasem jednak konieczne byly nowe rozporzadzenia.

Czasami, jak np. w sprawie edukacji dziewczat czy wprowadzenia Swieta Simchat Torah, zmiany byly przeprowadzane przez rabinow czy ludzi (swieckich), i byly nastepnie tylko zatwierdzane przez Prawo.
Rabini, autorzy Mishny, Talmudu i Midraszy, uznawali, ze zmiany zaszly i ze co za tym idzie, same w sobie ukonstytuowaly sie.
Nie szczedzili wysilkow, by usankcjonowac uprawnienia rabinow, w kazdym pokoleniu stosujacych prawo w nowy sposob, wychodzac tak naprzeciw wyzwaniom czasu.

Zwrocili uwage, ze Tora sama w sobie wymaga takiego rozsadnego postepowania, upowazniajacego, jak objasniali szeroko, do wlaczenia od czasu do czasu zmian, nawet calkowicie korygujacych Prawo.

Nikt osobiscie nie moze czuc sie upowazniony do zmieniania Prawa, przez co moglby byc podwazony jego autorytet i spojnosc; jedynie liderzy rabiniczni spolecznosci, dzieki swej znajomosci tresci, celow i systemow Halachy, upowaznieni sa przez Zydowska tradycje do wprowadzania niezbednych zmian, a i oni musza, rozwazajac je, miec na wzgledzie obyczaje i potrzeby spolecznosci.

My wiec, ze spolecznosci Konserwatywnej, zobowiazani jestesmy do kontynuacji tradycji rabinicznej, zachowujac i podkreslajac (wage) Halachy przez jej odpowiednie zmienianie, w skutek rabinicznych decyzji.
Wyplywa to z naszego przekonania, iz Halacha jest niezbywalna w kazdym wieku.
Tak jak w przeszlosci, tresc i liczba adaptacji bedzie roznic sie stopniem zmian (w zaleznosci) od zmian otoczenia, w ktorym zyja Zydzi.

Gwaltowna zmiana technologiczna i spoleczna naszych czasow, jak i nowa intuicja etyczna i cele, wymagaly nowych interpretacji tresci i zastosowan Halachy, tak by utrzymac jej najwyzsza range dla naszego zycia; niewatpliwie w przyszlosci okaza sie niezbedne wieksze jej dostosowania.
(Zmiany) obejmuja dodatki do odziedziczonej tradycji, ktore pozwalaja poradzic sobie z nowymi sytuacjami, a - w pewnych przypadkach - modyfikacje czesci Halachy.

Gdy zmiana dotyczy zarowno tradycyjnej, jak i niezbednej czesci Halachy - podobnie jak nasi przodkowie - nie mozemy zmieniac jej dla naszego widzimisie. Dlatego, motywowana tradycja Zydowska, spolecznosc Konserwatywna zdecydowana jest utrzymac Prawo i praktykowanie go jak w przeszlosci, na tyle, na ile to mozliwe. Ciezar dowodu spoczywa na tym, kto chce je zmienic.

Halacha dawala odpowiedz, i musi nadal odpowiadac, zmieniajacym sie warunkom, czasem przez zmiane Prawa, a czasem - nie ustepujac zmiennym kaprysom i dewiacjom (czasu).
Ponadto, niezbednosc zmian nie usprawiedliwia jeszcze wybrednych propozycji korekt... Nie mozna traktowac kazdej sugestii mechanicznie, nalezy ja raczej osadzac w jej wlasnych uwarunkowaniach.
Proces ten wymaga doglebnej wiedzy, zarowno w temacie Halachy, jak i wiedzy o wspolczesnym otoczeniu. Wymaga tez skrupulatnie wydoskonalonych umiejetnosci osadu.
Jednak, podazajac za przykladem naszych rabinicznych poprzednikow sprzed wiekow, bierzemy pod uwage wprowadzanie zmian, z roznych powodow.

Sporadycznie integralnosc Prawa musi byc podtrzymana przez kompromis przystosowania go do wspolczesnej praktyki stosowanej wsrod wierzacych Zydow.

Kazdy system prawny, jesli ma byc on powaznie brany pod uwage jako przewodnik postepowania, musi byc dostosowywany od czasu do czasu, aby to co jest w ksiegach przystawalo do aktualnej praktyki.

Nowa rzeczywistosc, technologiczna, spoleczna, ekonomiczna czy polityczna wymaga niekiedy krokow prawnych.
Pewne zmiany w prawie, ogolnie biorac, sa projektowane w celu poprawienia sytuacji materialnej Zydow, czy spolecznosci.

Celem innych (zmian) jest poprawienie relacji miedzy samymi Zydami oraz miedzy nimi i wiekszymi spolecznosciami.

W niektorych przypadkach zmiany sa niezbedne, by zapobiec zaistnieniu, lub usunac wystepujaca niesprawiedliwosc, podczas gdy w innych ustalaja one pozytywny program, podkreslajac jakosc Zydowskiego zycia przez podwyzszanie jego norm moralnych lub poglebianie poboznosci.

Stwierdzamy, ze proces halachiczny zmagal sie z zadaniem uksztaltowania najwyzszych regul moralnych.
Tam, gdzie zmieniajace sie warunki w efekcie stwarzaja cos, co wydaje sie byc konsekwencjami niemoralnymi, przysparzajacymi ludziom cierpien, istnieja wewnatrz naszej wspolnoty roznorodne mozliwosci, by sytuacje taka uzdrowic.

Tam, gdzie uzdrowienie problemu przez zastosowanie istniejacych norm Halachy postrzegane jest jako mozliwe i wskazane, wolimy uzyc raczej tych ktore istnieja.

Gdy nie (jest to mozliwe), mamy w obrebie spolecznosci Konserwatywnej osoby, ktore sa przygotowane do nowelizacji istniejacego prawa metodami okreslonymi przez formalna procedure legislacyjna (takkanah).

Niektorzy uwazaja, ze Prawo wolno zmienic tylko wtedy, gdy znajduja na to usprawiedliwienie w materialach zrodlowych literatury halachicznej.

Jednakze wszyscy jestesmy zobowiazani do (uznania) niezbywalnosci Halachy w autentycznym zyciu Zydowskim.
Nasze oddanie Halasze wyplywa z naszej glebokiej swiadomosci jej Boskiego skladnika, jak i jej przyrodzonych pozytywnych wartosci. Kazdy wysilek jest podejmowany w celu utrwalenia i uwypuklenia tej swiadomosci.

Gdy zmiany sa konieczne, podejmuje sie je z precyzyjnie wyznaczonym celem, zapewniajacym ze Halacha pozostanie efektywnym, zyciowo niezbednym przewodnikiem moralnym naszego zycia.