Konserwatywna Społeczność Żydowska w Polsce

Miriam

Podczas Swieta Pesach czytamy 10 rozdzialow z Talmudycznego Traktatu Pesachim oraz 10-ty rozdzial z Traktatu Menachot.

Czytanie traktuje o waznych micwach tego okresu i jest podzielone na 2 czesci, stad nazwa traktatu: PESACHIM w liczbie mnogiej. Rozdzialy Pesachim 1-4 oraz 10 mowia o prawach niezwiazanych z ofiarowaniem swiatecznym, a wiec nadal obowiazujacych nas gdy po zburzeniu Swiatyni ofiarowania staly sie dla nas niewykonalne... Poruszone sa takie tematy jak zakaz spozywania a nawet posiadania chamecu podczas Pesach, nakaz zjadania macy podczas Sederu czy przekazywania wiedzy o wyzwoleniu z Egiptu. Natomiast rozdzialy 5-9 opisuja prawa ofiarowania Pesachowego podczas 14 Nissan - skladanego w Swiatyni.

Rozdzial 10 Traktatu Menachot mowi o ofiarowaniu Omeru - nieco wiecej wstepnych informacji znajdziecie gdy - z Boza pomoca - uda mi sie zakonczyc Traktat Pesachim i przejsc do Menachot, teraz chce tylko zasygnalizowac tematyke...

Mam nadzieje, ze te trzy tygodnie jakie dziela nas od Pesach beda wystarczajacym czasem aby przetlumaczyc caly potrzebny nam na Pesach tekst, tak by kazdy zainteresowany mogl zaglebic sie w studiowaniu.

Miriam · Wysłany: Pon 0:07, 19 Mar 2012 Temat postu: TRAKTAT PESACHIM, rozdzial pierwszy

TRAKTAT PESACHIM, ROZDZIAL PIERWSZY

1. OR L'ARBAAH ASAR BOD'KIM ET HE-CHAMEC L'OR HA-NER.

Wieczorem 14 Nissan (tzn. wieczorem ktory nastapi po dniu 13 Nissan, jako ze doba w kalendarzu Hebrajskim zaczyna sie od zachodu slonca!) nalezy szukac chamecu przy swietle swiecy. Jakies miejsce w ktore chamec nie jest (zazwyczaj) wnoszony nie wymaga przeszukiwania. Zgodnie z tym co rzekli [Medrcy], 'Dwa rzedy w piwnicy [z winem] [nalezy przeszukac]' jako miejsce w ktore chamec mogl byc [zwyczajowo] wniesiony.
Beit Szammaja powiada: Dwa rzedy poza caly front [winnej] piwnicy [musza byc przeszukane].
Lecz Beit Hillel powiada: Dwa zewnetrzne rzedy ktore sa najbardziej wyeksponowane (najwyzsze).

2. Nie musimy niepokoic sie mozliwoscia iz [chamec] moze byc zawleczony przez lasice z jednego domu do drugiego, czy z jednego miejsca do innego; bo gdybysmy martwili sie tym [musielibysmy takze byc zaniepokojeni mozliwoscia zawleczenia] z jednego podworza na inne, i z jednego miasta do innego, [a] wtedy nie ma konca w tej sprawie.

3. Rabbi Jehuda powiada: Nalezy przeszukac z wieczora 14 Nissan, albo rankiem 14 Nissan, albo w czasie usuwania.
Lecz Medrcy powiadaja: [Jesli] ktos nie szukal z wieczora czternastego (Nissan), musi dokonac przeszukania we dnie 14 Nissan; [jesli] nie szukal czternastego, musi szukac podczas Swieta; [jesli] nie szukal podczas Swieta, musi szukac po Swiecie.
To, co pozostawi (by zjesc o poranku) powinien zlozyc w bezpiecznym miejscu, tak by nie nastapila koniecznosc [ponownego] przeszukiwania.

4. Rabbi Meir powiada: Mozna jesc [chamec] przez cale 5 [godzin], zas spalic calosc nalezy na poczatku szostej [godziny].
Lecz Rabbi Jehuda powiada: Mozna jesc [to] przez cale 4 [godziny], lecz zawieszamy [to] przez cala piata [godzine], po czym nalezy spalic [to] na poczatku szostej [godziny].

Miriam · Wysłany: Pon 1:58, 19 Mar 2012 Temat postu:

5. Rabbi Jehuda powiedzial takze: Dwa bochenki z ofiary dziekczynnej [ktore staly sie] niezdatne* byly umieszczane na dachu [Swiatynnego] portyku. Jak dlugo lezaly [tam], ludzie mogli jesc [chamec]. [Gdy] jeden bochenek byl zdejmowany, zawieszali [to] - ani nie jedzac, ani nie spalajac [chamecu]. Gdy oba byly usuniete, lud zaczynal spalanie [chamecu].
Rabbi Gamaliel powiada: nieposwiecony [chamec] moze byc zjadany przez cala czwarta [godzine]; terumah [ktora jest chmecem moze byc zjadana] przez cala piata [godzine]; musimy spalic [wszystek chamec] na poczatku szostej [godziny].

* niezdatne chleby - poniewaz prywatne ofiary dziekczynne byly zawieszane podczas Pesach - bardzo duzo pielgrzymow przynosilo ofiary na ostatnia chwile i niektorych nie zdazono spalic w ofierze

6. Rabbi Chanina, zarzadzajacy Kohenami, powiada: Przez wszystkie dni kaplanstwa (tzn. podczas gdy stala Swiatynia), nigdy nie zaprzestali oni spalania [poswieconego] miesa ktore stalo sie skazone przez drugorzedne tumah* wraz z miesem [ofiarnym] ktore bylo skazone pierwszorzednym tumah, aczkolwiek [czyniac tak], dodawali tumah do tumah.
Rabbi Akiva powiedzial, dodajac: Przez wszystkie dni kaplanskie, nigdy nie zaprzestali oni zapalania oliwy ktora stala sie niezdatna [przez kontakt] z tevul jom** w lampie jaka zostala skazona rytualnie przez kogos skazonego kontaktem z cialem zmarlego, aczkolwiek [czyniac tak] dodawali tumah do jego tumah.

* tumah - to prawne okreslenie stanu skazenia, rytualnej nieczystosci, jaki w pewnych okolicznosciach Tora laczy z ludzmi lub przedmiotami. Stan ten moze byc przekazany przez kontakt na inna osobe lub przedmiot, aczkolwiek wtedy ten stan nieczystosci rytualnej nabywa nizszy stopien skazenia. Najwyzszym stopniem skazenia obarcza kontakt z cialem zmarlego

** tevul jom - to osoba ktora zanurzyla sie w wodach mykwy by oczyscic sie od tumah. Taka osoba nie jest uwazana za oczyszczona zaraz po zanurzeniu, ale staje sie zdatna do sluzby swiatynnej dopiero po zapadnieciu zmroku. W miedzyczasie pozostaje na poziomie drugiego skazenia (sheni), jesli dotknie terumah - staje sie ono skazone w trzecim stopniu... Skazona tak oliwa byla dopuszczona do spalania, gdy jednak czlowiek skazony rytualnie przez kontakt ze zwlokami dotknal Menory - stawala sie ona skazona w pierwszym stopniu... a wtedy oliwa spalana w takiej menorze stawala sie tez skazona rytualnie w pierwszym stopniu... Jednakze Medrcy zezwalali na taki proceder.

7. Rabbi Meir rzekl: Z ich slow mozemy wywnioskowac ze na Pesach mozemy spalac nieskazona terumah* [ktora jest chamecem] wraz ze skazona terumah.
Rabbi Jose powiedzial mu: To nie jest porownywalne. [Poza tym, nawet] Rabbi Eliezer i Rabbi Jehoszua zgadzaja sie, ze kazda winna byc spalana oddzielnie. A w odniesieniu do czegu roznia sie (ich poglady)?
Odnosnie watpliwie skazonej (terumy) i zdecydowanie skazonej (terumy). Rabbi Eliezer powiada ze kazda (z nich) winna byc spalana oddzielnie, lecz Rabbi Jehoszua powiada, ze obie [moga byc spalane] razem.

* terumah - nakazana Prawem dziesiecina dla Kohenow (Kaplanow Swiatyni)

Miriam · Wysłany: Wto 3:41, 20 Mar 2012 Temat postu:

TRAKTAT PESACHIM, rozdzial drugi

1. Kol Szaa Szemutar L'Echol, Maachil Liwhejma, L'Chaja UleOfot, UMoch'rot, LeNacherim, Umutar Bahanaato.

Tak dlugo jak dozwolone jest jedzenie [chamecu], mozna karmic [nim] inwentarz zywy, zwierzeta i ptactwo, a takze sprzedac nie-Zydowi, i mozna czerpac z tego korzysc i nie musi sie spalic tego w piekarniku czy piecu.
Rabbi Jehuda powiada: Chamec moze byc usuniety tylko poprzez spalenie. Lecz Medrcy mowia: Mozna rowniez pokruszyc [to] i rzucic na wiatr lub cisnac w morze.

2. Chamec (nalezacy) do nie-Zyda ktory (byl w jego posiadaniu) podczas Pesach jest dozwolony by czerpac z niego korzysc, lecz [chamec] Zyda jest zabroniony by czerpac z niego korzysc - poniewaz tak powiedziano: 'Ani nie powinien byc widziany u ciebie' (Szemot 13:7).

3. Jesli nie-Zyd pozyczyl [pieniadze] Zydowi wraz z jego chamecem [jako dodatkiem], jest dozwolone czerpac z niego korzysc po Pesach; lecz jesli to Zyd pozyczyl [pieniadze] nie-Zydowi wraz ze swoim chamecem [jako dodatkiem], jest zabronione czerpac z niego korzysc po Pesach.
Jesli na chamec przewrocila sie zrujnowana [budowla] - jest on uznawany za usuniety. Rabbi Szymon ben Gamaliel powiada: Pod warunkiem ze pies nie wynajdzie tego.

4. Ktos, kto podczas Pesach zjada pomylkowo terumah z chamecu, musi zaplacic [jego] rownowartosc dodajac jedna piata wartosci. [Jesli zjada to] rozmyslnie, jest zwolniony z zaplaty i z [zobowiazania, gdyz] wartosc tego jest jak (wartosc) opalu.

5. Takie sa rodzaje [ziarna] przez ktore czlowik wypelnia swoje zobowiazanie [spozywania macy] podczas Pesach: pszenica, jeczmien, orkisz, zyto i owies. Moze tez spelnic [obowiazek jedzenia macy] z demai*, maaser riszon** z ktorego terumah byla wydzielona, maaser szeni*** lub uswieconymi produktami ktore zostaly wykupione; a Kaplani z challah**** i terumah; lecz nie (moga to byc) produkty z ktorych nie zostala wydzielona dziesiecina, ani maaser riszon z ktorej nie oddzielono terumah ; ani maaser szeni czy uswiecone produkty ktore nie zostaly wykupione.
Nie mozna wypelnic zobowiazania (uzywajac) [niezakwaszonych] bochenkow z ofiarowania dziekczynnego oraz wafli nazira***** - [jesli] zrobil je on dla siebie; [lecz jesli] zrobil je by sprzedac na rynku, mozna wypelnic zobowiazanie (jedzenia macy).

* demai - produkt zakupiony od osoby niewyksztaconej w Prawie, mozna sie spodziewac ze nie zna ona dokladnie zobowiazan w skomplikowanej sprawie dziesiecin.

** maaser riszon - porcja dla Lewitow: po wydzieleniu ze zbiorow terumah (10%) dla Kohenow, wydzielano z pozostalej czesci 10% dla Lewitow. Lewici ze swojej otrzymanej porcji wydzielali tez 10% dla Kohenow i to zwano terumah z maaser...

*** maaser szeni - w I, II, IV i V roku cyklu Szabatowego wydzielano 10% zbiorow. Nalezaly one do wlasciciela, lecz musialy byc spozywane tylko w Jerozolimie... aczkolwiek wlasciciel mogl wykupic maaser szeni, ktore wtedy tracilo swoja swietosc, a do Jerozolimy zabrac uzyskane pieniadze i tam zakupic produkty... Wykupujac wlasne produkty - wlasciciel musial dodac do uzyskanej wartosci 1/5 a zakupione tak produkty nabywaly swietosc maaser szeni...

**** challah - dodatkowa porcja wydzielana z zagniecionego ciasta dla Kohenow

***** wafle nazira - po zakonczeniu okresu przysiegi nazira przynosil on do Swiatyni specjalna ofiare: kosz niezakwaszonego chleba, porcje dobrej maki zmieszanej z oliwa oraz niezakwaszone wafle posmarowane oliwa.

Miriam

6. To sa [gorzkie] ziola, ktorymi ktos wypelnia swoje zobowiazanie [spozywania maroru] podczas Pesach:
salata, endywia, chrzan, charachawina* i [przez] maror**.
Zobowiazanie jest wypelnione zarowno gdy sa one swieze, jak i suszone, lecz nie jest spelnione gdy sa namoczone***, czy duszone lub ugotowane. Moga byc one uksztaltowane do [minimalnej formy] wielkosci oliwki.
Zobowiazanie mozna wypelnic takze [zjadajac] ich lodygi; [maror] moze pochodzic z demai; z maase riszon z ktorej zostala wydzielona terumah; z wykupionej uswieconej wlasnosci i maaser szeni.

* charachawina - blizej nieznane dzis warzywo, Gemara identyfikuje je jako winorosl rosnaca wokol palm, Rambam uwaza, ze to rodzaj ostu, podczas gdy Rabbi Hai Gaon uznaje ze to rodzaj akacji (robinii).

** maror - Rambam i Aruch identyfikuja ten maror z dzika salata, podczas gdy wg Rasziego jest to piolun.

*** 'namoczone' - jesli w occie - po 18 minutach (!) moczenia traca zdatnosc, jesli w wodzie - po 24 godzinach moczenia. Tak wiec korzen chrzanu ktory podsechl od czasu zakupu, mozna namoczyc zeby zjedrnial, ale na KROCEJ niz 24 godziny...

7. Nie mozna namaczac otrab dla kurczat, lecz wolno je sparzyc. Kobieta nie moze namaczac otrab by zabrac je z soba do lazni, lecz suche otreby moze wetrzec w skore*. Nie nalezy w Pesach zuc pszenicy i nakladac uzyskanej masy na rane, gdyz [w procesie zucia] staje sie ona chamecem.

* przed kapiela nalezalo wyszczotkowac skore!

8. Nie mozna dodawac maki do charosetu czy musztardy. Jesli ktos dodalby make - potrawa musi byc zjedzona natychmiast*.
Lecz Rabbi Meir zabrania tego w ogole. Nie nalezy gotowac ofiary Pesachowej ani w zadnym plynie, ani w soku owocowym**. Lecz mozemy dusic ja i zamaczac w tym [sosie]. Woda uzyta przez piekarza musi byc wylana, poniewaz stala sie chamecem***.

* dotyczy to tylko musztardy, z powodu jej konsystencji i ostrego smaku proces zakwaszenia nie zachodzi szybko i jesli zostalaby zjedzona natychmiast po dodaniu maki - nie jest chamecem. Jednak w charosecie zakwaszenie zachodzi natychmiast, a wiec calosc po dodaniu maki nadaje sie tylko do wyrzucenia.

** chodzi tu szczegolnie o 7 plynow, wymienianych w Machshirim 6:4):
wino, miod, oliwa, mleko, rosa, krew, woda.
Wprawdzie Tora wspomina tylko o zakazie gotowania ofiary Pesachowej w wodzie (Szemot 12:9), jednak Medrcy znajduja w tym wersecie aluzje do gotowania w jakimkolwiek plynie...

*** chodzi o wode w jakiej piekarz chlodzi dlonie, na rekach pozostaja zawsze jakies resztki zagniecionego ciasta, ktory staje sie w wodzie szybko chamecem.

Miriam

TRAKTAT PESACHIM rozdzial trzeci

1. ELU OWERIN BAPESACH: KUTACH HABAWLI, WESZEJCHAR HAMADI, WECHOMEC HAADOMI, WEZITOM HAMICRI, WEZOMAN SZEL CABAJIM WAAMILAN SZEL TABACHIM,WEKOLAN SZEL SOFRIM.

Nastepujace [rzeczy] musza byc usuniete na Pesach: Babilonskie przyprawy nabialowe, piwo medyjskie, ocet idumejski, egipskie zisom, bulion farbiarzy, ciasto piekarzy i maczna mikstura pisarzy. Rabbi Eliezer powiada: takze kobiece kosmetyki. Zasada jest taka: Cokolwiek pochodzi z ziaren - musi byc na Pesach usuniete. Sa one zabronione przez zakazy (prawa negatywne) lecz nie sa one powodem karet (odciecia).

2. Gdy ciasto pozostaje w wyzlobieniach dziezy, jesli jest go w jednym miejscu tyle co rozmiar oliwki, musi byc usuniete, lecz jesli mniej - jest to uniewaznione z powodu nieznacznej ilosci. I jest to tak samo jak w odniesieniu do skazenia tumah. Jesli ktos sprzeciwia sie temu, interweniuje (i usuwa); lecz jesli zamierza to zostawic, jest to jak [czesc] dziezy. 'Gluche' (niewyrosniete)* ciasto - jesli jest tez [ciasto] podobne to niego ktore juz sie zakwasilo, takie ciasto jest zabronione.

* 'gluche' ciasto - nie wyroslo, a gdy je szturchnac, nie wydziela odglosu typowego dla rosnacego ciasta, jak glucha osoba nie odpowiada na wolanie, nie reaguje. Jesli jednak w tym samym czasie zagnieciona byla inna porcja ciasta i ta wyrosla - i to 'gluche' ciasto traktuje sie jak zakwaszone...

3. Jak wydziela sie chalah ze skazonego ciasta na Swieto? Rabbi Eliazar powiada: nie nalezy nazwac porcji imieniem [chalah], poki nie bedzie upieczona; Rabbi Jehuda ben Beseira powiada: powinno sie je wrzucic do zimnej wody*.
Rzekl Rabbi Jehoszua: to nie zakwas jest tym, o czym sie nas przestrzega, (lecz, ze ono nie powinno byc widziane (Szemot 13:7) i nie powinno sie znajdowac (Szemot 12:9). Raczej ( tak nalezy postapic): oddzielic i zostawic do wieczora; a jesli sie zakwasi, to jest zakwaszone.

* kontakt z zimna woda przerywa proces zakwaszenia.

Miriam

4. Rabban Gamliel powiada: Trzy kobiety moga w tym samym czasie miesic [ciasto] i piec w tym samym piekarniku, jedna po drugiej. Lecz Medrcy mowia: Trzy kobiety moga byc zajete z ciastem [jednoczesnie] - jedna mieszac, druga ksztaltujac, trzecia piekac. Rabbi Akiwa: Nie wszystkie kobiety, i nie wszelkie rodzaje drewna i nie wszystkie piekarniki sa jednakowe. Zasada jest taka: [Jesli ciasto] rosnie, pozwol jej zmoczyc je zimna woda*.

* Chodzi o trzecia czekajaca kobiete, ktorej ciasto moze zaczac fermentowac...

5. Czesciowo zakwaszone ciasto musi byc spalone, jednak kto by zjadl takie [ciasto] jest wylaczony [spod kary]. Pomarszczone* ciasto musi byc spalone, a kto jadlby takie [ciasto] podlega karet (odcieciu). Jakie [ciasto] jest czesciowo zakwaszone? [Gdy bruzdy sa] podobne do rogow szaranczy. [Jakie jest] pomarszczone? Gdy bruzdy zachodza jedna na druga; [takie sa] slowa Rabbiego Jehudy. Lecz Medrcy mowia: Gdy ktos je ktores z tego, podlega karze karet. Zatem ktore [ciasto] jest czesciowo zakwaszone [i jest wylaczone]? Jakiekolwiek [ciasto] ktorego powierzchnia zbielala, jak czlowiek ktorego wlosy podniosly sie [ze strachu].

* pokazanie sie bruzd w zagniecionym ciescie jest dowodem, ze zaczela sie fermentacja i ciasto zaczyna rosnac - jest to stadium poczatkowe stawania sie chamecem.

6. [Jesli] 14 Nissan wypada w Szabat, caly chamec nalezy usunac przed Szabatem; [takie sa] slowa Rabina Meira. Lecz Medrcy powiadaja: W swoim [zwyczajowym] czasie. Rabbi Elazar bar Tzadok powiada: Teruma [musi byc usunieta] przed Szabatem, a chullin w swoim [zwyczajowym] czasie.

7. [Jesli] ktokolwiek zamierza zarznac swoje pesachowe ofiarowanie, obrzezac syna, albo ucztowac z powodu zareczyn w domu swego przyszlego tescia, a przypomni sobie ze w swoim domu ma chamec - jesli moze wrocic, usunac [go], a nastepnie wrocic do spelnianej micwy, powinien wrocic i usunac [chamec]; lecz jesli nie [ma takiej mozliwosci], uniewaznia [chamec] w swym sercu. [Jesli jest w drodze] by ocalic [ludzi] przed [pladrujacymi] zoldakami, z rzeki, od bandytow, z ognia albo spod zawalonego budynku, uniewaznia [swoj chamec] w sercu. Lecz jesli jest w drodze by ustalic Eruw [pozwalajacy poruszac sie w Szabat poza wyznaczone 2000 lokci] - musi wrocic natychmiast*.

* poniewaz jest to wprawdzie micwa, ale nie dla ratowania innych a raczej dla wlasnej wygody...

Miriam

8. Podobnie, [jesli] ktos opuscil Jerozolime i przypomnial sobie, ze ma w posiadaniu poswiecone mieso, jesli minal juz Tzofim*, spala je w miejscu gdzie jest; lecz jesli nie [minal], [musi] wrocic i spalic je przed Swiatynia** na drewnie ze stosu [Oltarza]. Z powodu [jak duzej ilosci chamecu lub miesa] ktos musi wrocic? Rabbi Meir powiada: W obu przypadkach [dla ilosci rozmiaru] jajka. Rabbi Jehuda powiada: W obu przypadkach [dla ilosci rozmiaru] oliwki. Lecz Medrcy mowia: [Z powodu] uswieconego miesa [w przypadku ilosci rozmiaru] oliwki, lecz [z powodu] chamecu [w ilosci rozmiaru] jajka.

* Tzofim - z tego miejsca widziano jeszcze Swiatynie.

** w miejscu wyznaczonym dla spalania zdyskwalifikowanych ofiarowan, np. na Wzgorzu Swiatynnym

Miriam

TRAKTAT PESACHIM - Rodzial Czwarty

1. MEKOM SZENAHAGU LAASOT MELACHA BEARWEI PESACHIM AD CHACOT, OSZIN;

Tam gdzie jest w zwyczaju pracowac do poludnia w Erew Pesach, mozna tak postepowac; [lecz] tam gdzie w zwyczaju jest nie pracowac, nie nalezy tego czynic. [Jesli] ktos przemieszcza sie z okolicy gdzie pracuja do miejsca gdzie nie pracuja, lub odwrotnie, skladamy przed nim surowe [obyczaje] miejsca ktore opuscil i miejsca do ktorego sie udal*. I niechaj zaden czlowiek nie przekracza [obyczaju miejscowego] gdyz to powoduje narastanie konfliktu**.

* Kto sprowadzil sie do miejsca gdzie obyczaj jest lagodniejszy - powinien trzymac sie surowszego, w ktorym wyrosl. Aczkolwiek jesli sprowadzil sie na stale - moze przyjac obyczaj miejscowy.

** Konflikt - jesli ktos przybyl z miejsca gdzie sie pracuje, podejmujac prace w nowym otoczeniu gdzie w zwyczaju jest nie pracowac w Erew Pesach wprowadza zamet. Aczkolwiek jesli jest sytuacja odwrotna - nikogo nie rani jesli ten ktos pozostanie w domu.

W czasach obecnych zazwyczaj (poza srodowiskami chasydow) w Erew Pesach pracuje sie conajmniej do poludnia, a nawet praca popoludniu jest traktowana jak praca w Chol Hamoed. Jednak kto moze zostac w domu czyni dobrze, przed Sederem w domu jest zawsze cos do zrobienia ;o)

2. Podobnie [jest w przypadku] kogos kto transportuje plony Roku Szabatowego z miejsca gdzie one zostaly wyczerpane* do miejsca gdzie nie wyczerpaly sie, lub odwrotnie, wymagane jest usuniecie [ich]. Rabbi Jechuda powiada: Mowimy mu, 'Odejdz i przynies dla siebie samego.'**

* Prawo zabrania w Roku Szabatowym uprawy roli, aczkolwiek z tego co wyroslo bez uprawy - dopoki w polu zostaje porcja do uzytku kazdego i zwierzyny - mozna korzystac z takiego zbioru. Gdy pole czy winnica, gaj oliwny itp. itd. zostalo calkowicie ogolocone z plonu - nalezy usunac z domu cokolwiek mialo sie zgromadzone z pola w tym roku.

** Jesli ktos ma np. marynaty wieloskladnikowe, z ktorych choc jeden produkt ciagle byl na polu - niektorzy (np. Rabbi Jechoszua) zezwalali na konsumpcje poki wszystkie pozstalosci nie zostaly spozyte na polu. Rabbi Jechuda natomiast stwierdza, ze w takim wypadku ktos powinien albo pojsc i poszukac pozostalych produktow, albo - usunac calosc.

3. Tam gdzie jest w zwyczaju sprzedaz malego inwentarza zywego* nie-Zydowi, mozemy sprzedawac; gdzie [jednak] nie ma takiego zwyczaju - nie mozemy sprzedawac; ale nigdzie nie wolno sprzedawac duzego bydla, cielat czy zrebiat, ani zywych ani okaleczonych. Rabbi Jechuda zezwala [sprzedaz] w przypadku okaleczenia. Ben Besira zezwala na [sprzedaz] w przypadku konia**.

* pod pojeciem maly inwentarz zywy rozumie sie tu owce i kozy. W niektorych miejscach zabraniano i tego, w obawie ze Zyd moglby wynajac lub pozyczyc nie-Zydowi byka lub osla, a ten uzylby ich do pracy w Szabat, czego Tora wyraznie zabrania. W przypadku okaleczen taka obawa ustawala...

** chodzi o konia jezdnego, Tora nie zabraniala jazdy w Szabat, nawet komus kto byl zdolny do chodzenia, zakaz jest rabiniczny.

Obecnie sprzedaz wszelkich zwierzat nie-Zydom jest dozwolona przez Poskim.

Miriam

4. Tam gdzie jest w zwyczaju spozywac w noc Pesachowa pieczone mieso - mozemy [je] jesc; gdzie nie ma takiego zwyczaju by jesc [pieczen], nie mozemy jesc [jej].*
Tam gdzie jest w zwyczaju zapalac [lampy] w noc Jom Kipur, mozemy [je] zapalac; tam gdzie jest w zwyczaju nie zapalac [ich], nie mozemy zapalac [ich]**. Lecz [wszedzie] zapalamy lampy w synagogach, domach nauki***, w ciemnych alejach i dla chorych.

* W istocie taki jest zwyczaj Aszkenazyjczykow, aby uniknac wrazenia ze spozywa sie ofiare Pesachowa poza Jerozolima... Aczkolwiek obecnie - gdy Swiatynia nie istnieje, a co za tym idzie Ofiara nie moze byc skladana ni pozniej spozyta - takie wrazenie nie powstaje w wyniku spozywania pieczeni...

** Istnial tu dwojaki zwyczaj, utrzymywany w tym samym celu - jedni nie zapalali lamp, aby maz i zona - widzac sie nawzajem - nie poczuli do siebie pociagu i by tym samym wstrzymali sie od zakazanych w Jom Kipur stosunkow malzenskich. Inni - odwrotnie - wlasnie w sypialni zapalali swiatlo, poniewaz przy swietle stosunki malzenskie byly wzbronione... i uwazali ze zapalona lampa bedzie o tym przypominala... Gemara pochwala obie postawy.

*** Zapalanie swiatel dla uczczenia Swieta jest micwa...

5. Tam gdzie jest w zwyczaju pracowac w dniu Dziewiatego Aw (Tisza B'Aw), mozemy [to] robic; gdzie nie ma takiego zwyczaju nie mozemy [tego] robic; lecz Uczeni w Torze wstrzymuja sie przed [tym] wszedzie. Rabbi Szimon ben Gamliel powiada: Czlowiek powinien zawsze stosowac sie do zachowania Uczonego w Torze. Medrcy mowia: W Judei [ludzie] byli przyzwyczajeni do pracy w Erew Pesach do poludnia, podczas gdy w Galilei w ogole nie [pracowali]. [A co do] nocy, Beit Szammaja zabrania [pracy], podczas gdy Beit Hillela zezwala na to do wschodu slonca.*

* Chodzi o prace 14 Nissan. Rabini z grupy Szammaja zabraniali pracy juz od wieczora 13 Nissan, kiedy to wg Zydowskiego kalendarza zaczyna sie 14 Nissan... Zas zgromadzeni wokol Hillela zezwalali na prace do switu, tak jak w pol-post jedzenie zabronione jest dopiero od wschodu slonca...

6. Rabbi Meir powiada: Wszelka prace ktora ktos rozpoczal przed czternastym [Nissan], mozna dokonczyc czternastego; lecz nie nalezy zaczynac [nowej pracy] czternastego, nawet gdyby ktos mogl zakonczyc ja [przedpoludniem]. Lecz Medrcy mowia: [Wykonawcy] trzech rodzajow rzemiosl moga pracowac do poludnia w Erew Pesach; sa to: krawcy, fryzjerzy i pracze. Rabbi Jose bar Jehuda powiada: takze szewcy.*

* Zarowno zezwolenie ogolne od Rabiego Meira, jak i wyjatki podane przez Medrcow dotycza prac (czy rzemiosl) ktorych efekty sa niezbednie potrzebne na Swieto.

7. Czternastego (Nissan) mozemy ustawic klatke dla kurczat. Jesli kwoka [wysiadujaca jajka] uciekla, mozemy sprowadzic ja na miejsce; jesli padla, mozemy zasadzic inna na jej miejsce. Mozna czternastego wymiesc [nawoz] spod kopyt zwierzecia, lecz w [dni] polswiateczne wolno [jedynie] odsunac go na boki [stajni]. Mozna zabrac lub wniesc spowrotem narzedzia z warsztatu, nawet gdy nie sa one potrzebne na Swieto.

Miriam

8. Obywatele miasta Jerycho czynili szesc rzeczy; za trzy [z nich] Medrcy potepiali ich, a za trzy [inne] nie ganili ich. Oto rzeczy za ktore nie czynili im wymowek: szczepili oni palmy przez caly dzien czternastego (Nissan); zmawiali wspolnie Szema; zeli i ukladali [zbiory] w sterty przed Omerem, lecz za to ich nie ganili. Takie [zas] sa czyny za ktore ich potepiali: pozwalali sobie [na osobisty uzytek] z uswieconych galezi*; jedli owoce spadle [z drzew] w Szabat; dawali pe'ah** z warzyw, a Medrcy ganili ich za to.

* Chodzi o galezie jakie odrosly pozniej, w zasadzie zabronine bylo uzytkowanie samej uswieconej (korban) rzeczy, wzbronienie takze samoistnych odrostow jest pochodzenia rabinicznego...

** Pe'ah, czyli plon na brzegach pol pozostawiany dla biednych. Warzywa sa wylaczone z pe'ah. Ubodzy - widzac pozostawione warzywa - zbierali je dla siebie, zanim wlasciciel wydzielil z nich dziesiecine (prawidlowe pe'ah byly bowiem wylaczone z dziesieciny, a z warzyw, ktore nie nalezaly do pe'ah nalezalo wydzielic najpierw dziesiecine...). Oczywiscie samo dawanie warzyw biednym bylo godne pochwaly, ale PO DOPELNIENIU obowiazku dziesieciny. Na ogol biedacy byli tez slabo wyksztalceni i nie zdawali sobie sprawy z przekroczenia.

9. Krol Chezechiasz czynil szesc rzeczy. Co do trzech z nich [Medrcy] zgadzali sie z nim, a co do [pozostalych] trzech - nie zgadzali sie z nim. Ciagnal kosci swego ojca na marach pogrzebowych ze sznurow*, a oni zgadzali sie z nim. Skruszyl weza z brazu**, i z tym zgadzali sie z nim Medrcy].
Ukryl Ksiege Lekow***, a oni zgadzali sie z nim.
Odnosnie trzech (innych czynow) nie zgadzali sie z nim: zdjal drzwi Swiatyni i poslal je krolowi Asyrii****, czego oni nie aprobowali; Zablokowal wyzsze wody Gichon*****, a oni nie zgadzali sie na to. Umieszczal Nissan w Nissan******, na co oni nie wyrazali zgody.

* Ojcem byl zly Achaz, zamiast na krolewskich marach zwloki byly zlozone na marach ze sznurow i nie byly niesione, lecz wleczone po ziemi... Czyn ten mial wskazac ze zlo jest ukarane, a zarazem byc rodzajem odkupienia i ukazaniem, ze syn nie podziela zlych dzialan ojca.

** tego samego jakiego wykonal na polecenie HaSzem Mojzesz, by zapobiec rozszerzaniu sie plagi ukaszen wezy. Przyniesiony do Erec Izrael stal sie z czasem przedmiotem nabozenstw, co graniczylo z poganskimi praktykami.

*** Tzw. Ksiega Lekow podawala srodki na wszystkie znane choroby. Rambam uwazal ze Ksiega zawierala tez zakazane metody, jak magiczne formulki czy przepisy na trucizny, wprawdzie pierwotnie - dla zapobiezenia chorobie czy kuracji, jednak gdy ludzie zaczeli uzywac Ksiegi jako receptury na trucizny zabojcze - krol Chezekiasz ukryl ja.

**** Jako haracz dla okupujacego Sennacheryba, ktory zazadal zlota krol zdjal zloto z wrot Swiatyni. Medrcy uwazali ze powinien pokladac ufnosc w HaShem.

***** Krol zablokowal przeplyw wody by z powodu pragnienia oblegajacy Jerozolime najezdzcy przerwali oblezenie... Medrcy, podobnie jak w sprawie z drzwiami Swiatyni, uwazali ze krol powinien miec ufnosc w B-gu.

****** chodzi o to, ze w miesiacu Nissan krol ustanowil samowolnie rok przestepny. W starozytnosci ta sprawa jeszcze nie byla ustalona i decyzje czy rok ma byc przestepny podejmowano rokrocznie... W roku przestepnym dodatkowym miesiacem jest zawsze Drugi Adar, gdy zaczal sie Nissan, nie moze byc juz dodany drugi Adar. Wg Gemary krol oglosil dodatkowy miesiac 30 Adar... Miesiace w kalendarzu zydowskim sa, jak pamietamy z postu na Chanuke i Rosz Hodesz (a kto nie czytal - ma okazje zagladnac...;o) ZAWSZE albo 29 albo 30 dniowe, wg zmian ksiezyca. Dzien 30 wyznaczono jako pierwszy nastepnego miesiaca (Rosz Hodesz), wiec oglaszajac dodatkowy miesiac, a co za tym idzie rok przestepny, w dniu 30 Adar - krol uczynil to jak w pierwszym dniu Nissan...
=========================================

Miriam

ROZDZIAL PIATY Traktatu Pesachim

1. Tamid Niszchat BiSz'moneh U-Mechecah VeKarejw BeTejsza U-Mechecah.

Codzienne [wieczorne] ofiarowanie jest [zazwyczaj] zarzynane [o godzinie] 8:30* i skladane [na Oltarzu] o 9:30.
W Erew Pesach jest ono zarzynane [o godzinie] 7:30 a skladane o 8:30, czy jest to dzien tygodnia czy Szabat. [Jesli] Erew Pesach wypada w piatek, zarzynane jest [o godzinie] 6:30, skladane o 7:30, a [ofiara] Pesach [jest skladana] po tym.

* 8 godzin i 30 minut po wschodzie slonca daje dzisiejsza godzine 2:30 po poludniu. Zazwyczaj po tamid - ofierze popoludniowej - nie skladano innych ofiarowan, wyjatkiem jest ofiarowanie w Pesach i gdy zaistnialy pewne niezwykle okolicznosci.

2. [Jesli] ofiarowanie pesachowe bylo zarzniete w jakims innym celu, lub [Kohen] otrzymal, przeniosl lub wylal [krew tego ofiarowania] w jakiejs innej intencji, lub w jakiejs innej intencji, a [potem] we wlasciwym znaczeniu - jest ono niewazne.
Co jest przykladem [zlozenia ofiarowania] 'w jego wlasciwej intencji a potem w jakims innym celu'? W intencji ofiarowania pesachowego a [potem] w znaczeniu ofiary pokojowej. [Co jest przykladem] 'w jakiejs innej intencji a [potem] we wlasciwym znaczeniu'? W intencji ofiarowania pokojowego a [potem] w znaczeniu ofiarowania pesachowego.*

* Nieodpowiednia intencja przy skladaniu ofiarowania, niezaleznie czy wystapi na poczatku skladania ofiarowania, juz przy zarzynaniu czy gromadzeniu krwi zarznietej ofiary, czy tez poczatkowo intencja byla wlasciwa, a pomylka nastapila pozniej w toku skladania ofiarowania - uniewazniala cale ofiarowanie...